Rusya, Çin ve İran Batı'yı nükleer anlaşma konusunda "irade göstermeye" çağırdı

HABERRUS - Rusya, Çin ve İran, Batı'yı İran'la yapılan nükleer anlaşmaya (Ortak Kapsamlı Eylem Planı, JCPOA) geri dönmeye ve bu konuda irade göstermeye çağırdı. Bu çağrı, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Guvernörler Kurulu'nun altıncı oturumu kapsamında yayımlanan ortak bir açıklamada yapıldı.

Nükleer Anlaşmanın Geçmişi ve Durumu

2015 yılında ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa, Almanya ve İran arasında imzalanan anlaşma, İran'ın nükleer programını sınırlarken karşılığında ekonomik yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak 2018'de ABD, Donald Trump yönetimi altında, İran'ın nükleer programından vazgeçmediği gerekçesiyle anlaşmadan çekildi ve yaptırımları yeniden yürürlüğe koydu. Bu durum İran'ı bazı taahhütlerinden geri adım atmaya ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini artırmaya yöneltti.

Joe Biden'ın başkanlık döneminde ABD, anlaşmaya geri dönmek istediğini belirtti ve bu konuda Aralık 2022'den beri İran ile gizli müzakereler yürütüyor. Ancak şu ana kadar bu müzakereler sonuç vermedi. Şubat 2023'te uluslararası gözlemciler, İran'da %84 oranında zenginleştirilmiş uranyum tespit etti, bu oran nükleer silah yapımı için gereken seviyeye oldukça yakın.

Ortak Bildiri ve Çağrı

Rusya, Çin ve İran, JCPOA'ya olan desteklerinin değişmediğini ve ABD'nin 2018'de anlaşmadan tek taraflı ve yasa dışı olarak çekilmesinin anlaşma için bir dönüm noktası olduğunu belirtti. Üç ülke, Batı'nın siyasi irade göstermesi ve anlaşmaya geri dönmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, diğer JCPOA katılımcılarının (Fransa, Almanya, İngiltere ve ABD) kendi siyasi mülahazaları nedeniyle anlaşmanın sürdürülmesi konusundaki taahhütlerini yerine getirmemekten dolayı eleştirildi.

Uluslararası Tepkiler

Fransa, Almanya ve İngiltere, IAEA Yönetim Kurulu'na İran'ın "nükleer tırmanışını" kınayan bir karar sundu ve bildirilmemiş bölgelerde bulunan uranyum izleri hakkında açıklama talep etti. Bu durum, uluslararası toplumun İran'ın nükleer programına karşı duyduğu endişeyi yansıtıyor.

Rusya'nın Viyana'daki uluslararası kuruluşlardaki daimi temsilcisi Mikhail Ulyanov, müzakerelerin süresiz devam edemeyeceğini ve JCPOA'ya geri dönülmesi gerektiğini vurguladı. Üç ülke, anlaşmanın şartlarının halen geçerli olduğunu ve BM Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararı uyarınca bu durumun sürdüğünü belirtti.

Özetle, Rusya, Çin ve İran, Batı'nın İran'la nükleer anlaşmaya geri dönmesi için irade göstermesi gerektiğini ve mevcut durumun devam etmesinin uluslararası barış ve güvenlik açısından tehlikeli olabileceğini vurguluyor.