HABER- ANALİZ - Son yıllarda dünyanın farklı coğrafyalarında yaşanan savaş ve çatışmalar, düzenli ordular için irili ufaklı İnsansız Hava Araçlarının önemini gözler önüne serdi.

2014 yılında başlayan ancak geçtiğimiz yıl şiddetlenen Ukrayna’daki çatışmalar ise, Rusya’nın İHA konusunda eksikliklerini görmesini sağladı ve gözünü açmasına yardımcı oldu.

Daha önceki yıllarda dron ve İHA teknolojisine yatırım yapsa da önemi hafife alınan bu alanda Rusya’nın, rakiplerinin gerisinde kaldığı Ukrayna krizinde tüm çıplaklığıyla ortaya çıktı.

Milyonlarca dolar değerinde kıtalararası binlerce kilometre menzile sahip tonlarca ağırlığında balistik füzelere sahip olan Rus ordusu, İran’dan temin ettiği ve maliyeti sadece 15-20 bin USD olan kamikaze İHA’larına muhtaç kaldı.

Uzay teknolojisi ve havacılık alanında dünya devi neden İHA yapamıyor?

Sovyetler Birliği’nden beri Nükleer silah ve teknoloji alanında önemli başarılara imza atan, sahip olduğu roket teknolojisi ile uzay yarışında ilkleri başaran Rusya’nın, İnsansız Hava Araçları alanında geri kalması, bir çok etmenin yanı sıra bu sektörü hafife alması ve küçümsemesinden kaynaklanıyor.

Türkiye gibi havacılık ve roket sanayii sektöründe henüz başlangıç aşamasında olan, kendi yerli ve milli motorunu bile üretmeye yeni başlamışken Bayraktar İHA’ları ile dünyanın gündemine oturması, Bayraktar SİHLA’ların farklı coğrafyalarda hem düzenli ordular hem de terör oluşumları karşısında başarılar elde etmesi, Rusya’da ilk başlarda küçümsenerek ele alındı.

Ancak aynı Bayraktar İHA ve SİHA’ların Ukrayna krizinde çatışmaların ilk aylarında Rus ordusuna karşı elde ettiği başarılar Rusya’da uzman ve yetkililerin gözlerinin açılmasına sebep oldu.

Bu açığı kapatmak isteyen ve yürüttüğü askeri operasyonda kullanmak için Rusya İHA yatırım seferberliği başlattı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'daki Rudnevo sanayi parkına yaptığı ziyarette insansız hava sistemleri alanındaki kuruluşları ve tesisleri inceledi. Putin irili ufaklı İHA'lar için bir trilyon ruble yatırım sözü verdi.

Komutanlar ve uzmanlar ise, bu mega projenin Ukrayna ihtilafının cephe hattı üzerindeki güç dengesini değiştirip değiştirmeyeceğini tartışıyor.

Yeni bir ulusal proje başlatıldı

Hükümet yetkilileri, yeni bir ulusal projenin başlatıldığını duyurdu. Proje kapsamında ithalata bağlı olmayan tamamen yerli ve milli imkanlarla kendi insansız hava araçlarının geliştirilmesi amaçlanıyor.

Projenin maliyetinin 1 trilyon rubleye ulaşması bekleniyor. Bu arada uzmanlar, Rusya'nın bu alanda diğer ülkelerin gerisinde kaldığını belirterek bu arayı hızla kapayacağından da şüphe ediyor.

Öte yandan Rus ordusu, bu konuda cephedeki durumun zor olmaya devam ettiğini, ordunun acilen binlerce insansız hava aracına ihtiyacı olduğunu belirterek çatışma bölgesine mümkün olan en kısa sürede sevkiyatları genişletme çağrısında bulunuyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cuma gecesi Moskova yakınlarındaki Rudnevo sanayi parkında düzenlediği toplantıda insansız hava araçları sektörünün hacminin 1 trilyon rubleye (12 milyar 5 yüz milyon USD) ulaşabileceğini söyledi.

Sektörü çok ilginç, dikkat çekici ve yenilikçi olarak nitelendiren Putin "Birincisi, bu geleceğin teknolojisi, ikincisi ise bir dizi alandaki son gelişmeler burada yoğunlaşıyor" diye açıklayarak, bu tür uçakların kullanımına ilişkin eskimiş idari ve düzenleyici engellerin kaldırılmasını talep etti.

3 yıl içinde yılda 18 bin İHA üretimi hedefleniyor

Başbakan Yardımcısı Andrey Belousov, proje kapsamında ilk olarak 2026'nın sonuna kadar Rusya'nın yılda 18.000 insansız hava aracı üretmeyi planladığını söyledi.

Hedefe ulaşmak için insansız ve insanlı hava araçları için tek bir operatörün oluşturulması çağrısında bulundu. Başbakan Yardımcısı'na göre, yılın ikinci yarısında özel şirketler için böyle bir operatör oluşturulması planlanıyor.

Ayrıca gençleri modelleme ve drone kullanma alanına çekmek için DOSAAF altyapısının kullanılması öneriliyor.

İnsansız Hava Sistemler Merkezi

Rus basınına yansıyan Dijital Kalkınma Bakanlığı’ndaki İHA Projesine ilişkin bilgilerde, yeni oluşturulmakta olan merkezin adı 'İnsansız Hava Sistemleri' olacak ve başkanlığını Ulaştırma Bakanlığı eski başkanı, Devlet Taşımacılık Kiralama Şirketi CEO'su Yevgeny Ditrikh yapacak.

Rus İHA’lari için yazılım geliştirme alanında bir yeterlilik merkezi (CCD) oluşturuluyor. Bu merkezin görevleri arasında, İHA’ların manuel kontrol eğitimi için bir simülatör ve senkronize çok sayıda İHA dronun (sürü) saldırı uçuş etkileşim eğitimi için bir sistemin oluşturulması gibi bir dizi donanım sistemleri üretilip geliştirilecek.

Şu anda Rusya'da yazılım alanında bu tür sistemlerin millilik düzeyi ortalama olarak %40 ila %70 arasında değişiyor.

Henüz yüzde yüz yerli İHA yok

Rusya’da şu anda yüzde yüz yerli üretim İHA bulunmuyor. Moskova bu alanda başta Çin ve İran olmak üzere farklı ülkelerle müzakerelere devam ediyor. Proje kapsamında ilk önce acil ihtiyaçların ithalat yoluyla karşılanması, gerekli teknoloji transferin ardından ilerleyen yıllarda dışa bağımlılığın sıfıra indirilmesi planlanıyor.

Rusya'da zaten oldukça modern İnsansız savaş aracı üreten epeyce imalat şirketi var, ancak bazı modeller henüz devlet testlerini geçmedi, ve bir çoğu seri üretim yapmıyor. Ancak bu alanda Ukrayna’da yaşanan çatışmalar, bir çok özel sektöre yeni imkanlar sundu. İrili ufaklı bir çok model test edildi, geliştirmeler yapıldı, ve Savunma Bakanlığı ile imzalanalan anlaşmalarla ciddi boyutlarda üretim artışı sağlandı. Örneğin kamikaze drone görevi gören 40-50 km menzile sahip Lancet oldukça etkili bir İHA oldu. Veya Kalaşnikof silah şirketi tarafından tasarlanan “Küp” de kendini çok iyi kanıtladı. Ayrıca, 250 km menzile ve 60 kg faydalı yük taşıma kapasitesine sahip ve dört adede kadar havadan havaya füze taşıyabilen Orlan SİHA, gerekli testleri geçerek kendini ispatladı.

Benzer şekilde envantere yakında girecek yeni modellerin de çalışmaları devam ediyor. Kartsev Uçak Araştırma Enstitüsü'nün insansız hava araçlarının harici pilotaj ve işletim laboratuvarında, daha önce yeni keşif ve saldırı uçağı-kamikaze RUD-250’nin üreriminde sona yaklaşıldı. Yakında Rus ordusunda hizmete gireceği bildirildi. Şubat ayında bu İHA’ların ilk partisi, çatışma bölgesinde test edilmek üzere gönderilmişti.

Askeri uzmanlar Ukrayna krizinin ilk başlarında oldukça kötü olan İHA ve dronlarla ilgili durumun Rusya savunma sanayii ve Rus ordusunda önemli ölçüde iyileştiği yorumunda bulunuyor ancak bu gelişmelerin yetersiz olduğu aşikar.