ABD ve Rusya tarihi nükleer silahsızlanma anlaşmasını yarın imzalayacak

ABD ve Rusya, 1991 yılında imzalanan ve 5 Aralık 2009'da süresi dolan yirmi yıllık stratejik silahlarda indirim anlaşmasını (START-1) yeniledi. ABD Başkanı Barack Obama ve Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev START-2 olarak nitelenen yeni anlaşmayı Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'da yarın (8 Nisan) imzalayacak. Obama, 12-13 Nisan'da Washington'da 40'dan fazla ülke liderinin katılımı ile gerçekleşecek nükleer silahsızlanma zirvesine eli güçlü olarak çıkacak.

START-2 anlaşmasına göre taraflar nükleer başlık sayısını 1550'ye ve fırlatma sistemi sayısını da 800'e çekecek. On yıllık sürede ulaşılması gereken takvim işlemeye başlarken, iki ülke stratejik silahların kendi toprakları dışından çekilmesi ile ilgili yeni bir çalışma başlattı. Obama'nın ilk dış politika başarısı olarak görülen yeni anlaşma, Rusya açısından soğuk savaş yıllarının sona ermesi ve batı ile ortak güvenlik çatısında yer alma çabasının önemli bir adımı olarak görülüyor.

Tarihi anlaşmanın imza töreninden önce Obama yönetiminden önemli bir girişim daha geldi. ABD Savunma Bakanı Robert Gates ve Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın ortak yaptıkları 'yeni nükleer doktrin' açıklamasında Rusya'nın içinde bulunduğu nükleer silahsızlanma anlaşmasına imza koyan ülkeler artık 'düşman güç' olarak tanımlanmaktan çıkarıldı. Yeni doktrine göre anlaşmayı ihlal ettiği iddia edilen ülkeler İran ve Kuzey Kore hedefte. Nükleer silahlarda gelişim çalışmalarının durdurulmasını öngören yeni doktrinde, konvansiyonel silahlarda güçlenme perspektifini öngörülüyor.

Diğer taraftan Rusya Devlet Başkanı Medvedev dün gittiği Slovakya'dan Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'a geçti. Medvedev de yaptığı değerlendirmelerde nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya için yapılan çalışmalara tam destek verdiklerini söyledi. Rusya ve ABD arasında barış ve yumuşama dönemini sağlayacak START-2'de bazı sorunların varlığı da tartışılıyor.

Yeni anlaşmada iki sorun

Yeni anlaşmada müzakerelerinin bir yıldan daha uzun sürmesine neden olan füze kalkanında, Moskova'da endişeler tamamı ile giderilmiş değil. ABD Dışişleri Bakanı Clinton yeni anlaşmanın nükleer saldırı silahlarında indirimi öngördüğünü, füze kalkanı ile ilişkili olmadığını söyledi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov dün basına yaptığı açıklamada START-2'nin mevcut durumu ile ülke güvenliği açısından tehdit oluşturmadığını; ancak, ABD füze kalkanı projesi ile dengeyi bozarsa ve Rusya'nın stratejik gücü olumsuz etkilenirse, Moskova'nın da anlaşmadan çekileceği uyarısında bulundu.

Anlaşma ile ilgili ikinci sorun ise parlamentolardan onay sürelerinin gecikme ihtimali. Kommersant gazetesine göre ABD Başkanı Obama'nın anlaşmayı Senato'dan geçirebilmesi için 8 Cumhuriyetçi senatörü ikna etmesi gerekiyor. Silah şirketlerinin lobi çalışmaları ve yaklaşan Senato seçimleri de göze alındığında süreç uzayabilir. Anlaşmaların eş zamanlı olarak parlamentolardan onaylanmasını isteyen Rusya parlamentosu da bu sürede beklemede kalacak.

Faruk Akkan, Moskova, Cihan