Rusya, Türkiye'ye verdiği doğalgazın metreküpüne 10 dolar zam yaptı
Rusya ve İran, doğalgazın bin metreküpüne 10 dolar zam yaptı. Kamu şirketi BOTAŞ, artışı ilk olarak kamu elektrik santrallerine verdiği gaza yansıttı. Buna göre kamu santralleri 2011'de bin metreküp gaza ortalama 450 dolar ödeyecek. Zammın, konut fiyatlarına yansıtılıp yansıtılmayacağı henüz kesinleşmedi. Uzmanlar, Avrupa ülkeleri gibi Türkiye'nin de, Rusya'dan aldığı gaza indirim için Gazprom'a çağrı yapmasını önerdi.
Rusya ve İran, Türkiye'ye verdiği doğalgaza zam yaptı. Resmi verilere göre 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere Rusya ve İran'dan alınan gazın fiyatı yaklaşık 10 dolar arttı. Böylece bin metreküp gazın BOTAŞ'a maliyeti 355 doları geçti. Kamu şirketi BOTAŞ, artışı ilk olarak kamu elektrik santrallerine verdiği gaza yüzde 3,72 oranında yansıttı. Artışın, konut fiyatlarına yansıtılıp yansıtılmayacağı henüz kesinleşmedi. Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ), konuyla ilgili soruları, "Enerji Bakanlığı'ndan gerekli izinlerin alınmasından sonra cevaplandırılacağı" bilgisini verdi. Enerji Bakanlığı kaynakları ise artışı doğalgaz anlaşmalarında yer alan formüle bağladı.
Doğalgaz fiyatlarına 2008'de yapılan yaklaşık yüzde 80 zam, tüketicilerin tepkilerine yol açmış, vatandaşın kombiyi kısmasıyla BOTAŞ'ın satışları hızla düşmeye başlamıştı. Üç yıldır 'al ya da öde' şartından dolayı alamadığı gaza para ödeyen şirket, satışları artırmak için konut abonelerine 27 aydır zam yapmıyor. BOTAŞ Genel Müdürü Fazıl Şenel, aralık ayında 2011 yılını zamsız geçirmeyi planladıklarını söylemişti. Ancak doğalgaz anlaşmaları gereği fiyatlar anlaşmalardaki formüle göre 1 Ocak'ta yeniden belirleniyor. BOTAŞ, kamu elektrik santralleriyle gaz temini garantili yap-işlet ve yap-işlet-devret santrallerine verilen gaza 1 Ocak 2011 itibarıyla zam yaptı. Yeni artışla kamu santrallerine verilen bin metreküp gazın fiyatı Aralık 2010'da 718 liradan yüzde 3,72 artışla Ocak 2011'de 744 liraya yükseldi. Ayrıca kamu santrallerine bu yıl için geçerli olacak aylık fiyat listesi de bildirildi. Buna göre kamu santralleri 2011'de bin metreküp gaza ortalama 450 dolar ödeyecek. Aynı dönemde evsel abonelere satılan bin metreküp gazın fiyatı ise 505 lira (330 dolar) oldu.
Libya'daki karışıklık sonrası petrol fiyatlarındaki artış, gaz fiyatlarını da olumsuz etkileyecek. Adını açıklamak istemeyen bir petrol uzmanı, son gelişmelerin nisan ayı için gaz fiyatlarına artış yönünde baskı oluşturduğu görüşünde. Aynı kaynağa göre yapılacak iş, doğalgazın iç piyasada rekabet avantajını kaybettiği belirtilerek, fiyat revizyonu istenmeli. Bunun yanında doğalgaz pazarında rekabetin oluştuğunu ve ithalatçı şirketin bu fiyatlarla rekabet edemediği argümanı ile fiyat revizyonu talebinde bulunulmalı. Önemli bir ayrıntı da, fiyat formüllerinin pazar gerçeklerini yansıtmadığı iddia edilerek fiyat revizyonu gündeme taşınabilir.
Artış, formülden kaynaklanıyor
Avrupa ülkeleri, Rusya'dan aldığı gaza indirim için Gazprom'a "uzun vadeli anlaşmaları yeniden görüşme" çağrısı yaparken BOTAŞ'ın zamlı gaz alması eleştiri konusu oldu. Enerji Bakanlığı ve BOTAŞ kaynakları, ocak ayında gaz fiyatlarında yaşanan artışın zam olarak algılanmaması gerektiğini söyledi. Aynı kaynaklar konuya açıklık getirdi: Uzun dönemli doğalgaz anlaşmalarının fiyatları, anlaşmalarda yer alan formüllerle belirlenir. Bu fiyat formülleri 3'er aylık çeyrek dönemlerde yeniden hesaplanarak yeni fiyat üçer aylık dönem için sabitlenir. Fiyat formüllerinde endekslenen ürünlerin fiyatı artarsa formülün içindeki oranı kadar doğalgaz fiyatını arttırır ya da azaltır. Dolayısıyla doğalgaz fiyatları da çeyrek dönemlerin başlarında artma trendindedir. Bu da doğal olarak ocak formülüne yansımıştır.
İsmail Altunsoy, Ankara, Zaman