Rusya ile Ukrayna arasında yeni gaz krizi kapıda

Rusya ile Ukrayna arasındaki doğalgaz savaşları yeniden başlamak üzere. Uzmanlar Rusya'nın nihai hedefinin Ukrayna’nın yatırıma ihtiyaç duyan doğalgaz altyapısını kontrol etmek olduğunu söylüyor.

Avrupa, artık Rusya ile Ukrayna arasında doğalgaz nedeniyle yaşanan kış savaşlarına alıştı. 2009 yılında, iki ülke arasında yaşanan gerginlik Avrupa'ya doğalgaz akışının iki hafta durmasına yol açmıştı. Sonunda Rusya ile Ukrayna arasında fiyat konusunda bir anlaşma imzalanarak gelecek tartışmaların önlenmesi hedeflendi. Ancak şu anda, Avrupa'da en sıcak yaz aylarının yaşandığı bir dönemde, doğalgaz savaşlarının tekrar başlayabileceği yönünde sinyaller var. Ancak bu seferki savaşın nedeni Ukrayna'nın doğalgaz boru hatlarının kontrolü.

Gazprom ortaklık arayışı içinde

Ülkenin doğalgaz boruları oldukça kötü durumda. Sovyetler Birliği döneminde inşaa edilen boru hatlarının güvenli bir şekilde doğalgaz nakledebilmesi için büyük yatırımlara ihtiyacı var. Ancak Kiev hükümeti bunun üstesinden gelecek durumda değil. Moskova'nın ise yeterli kaynağı var. Rusya hükümetinin kontrolündeki doğalgaz devi Gazprom, Ukrayna'nın doğalgaz ve petrol tröstü Naftogaz ile ortaklık arayışı içerisinde. Odessa Ulusal Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler uzmanı olarak görev yapan Volodymyr Dubovyk, nihai hedefin Rusya'nın Ukrayna'nın doğalgaz altyapısını kontrol etmek olduğunu söylüyor.

Dubovyk, "Bunu, hem ekonomik hem de jeopolitik çıkarları açısından yapmak istediklerini düşünüyorum. Rus siyasi liderlerinin ve karar verici konumdaki kişilerin, kararlarını sırf ekonomik çıkarlara dayandırdıkları teorisine inanmıyorum. İdeolojik jeopolitik ajandaya göre hareket ettikleri kanısındayım. Ama tabii ki ekonomik çıkarlar da bunun bir parçası" diyor.

2009 yılındaki tartışmalı anlaşma

Ukrayna, 2009 yılında Rusya ile imzalanan anlaşmayla ilgili büyük sorunlar olduğunu ve doğalgaz için halâ çok para ödediğini dile getiriyor. Rusya Başbakanı Vladimir Putin ve Gazprom ise anlaşmayı değiştirmeyeceklerini belirtiyor. Bu da Rusya'yı hemen hepsi acı verici olan çok az seçenekle karşı karşıya bırakıyor. Bunlardan biri Rus doğalgazının daha az kullanılarak Rusya'ya olan bağımlılığın azaltılması.
Ancak Ukrayna, Rusya'nın siyasi etkisi ve Gazprom'un mali hırsından kendini kurtarabilecek pazarlık kozlarına sahip değil. Fakat doğalgazın ucuzlatılması karşılığında Karadeniz'deki Rus donanmasının haklarının genişletilmesi konusunda müzakerelerde bulunuldu. Odessa Mechnikov Üniversitesi'nden Sergey Glebov, bunun siyasi müdahalenin enerji politikasındaki kapsamını gösterdiğini belirtiyor: "Ne yazık ki Rusya, Ukrayna'ya çok fazla baskı yapıyor ve bunu yapacak kaynaklara da sahip. Ukrayna, Rusya'nın niyetlerine ve politikasına karşı koyamayacak kadar zayıf."

Ukrayna AB ile işbirliği istiyor

Ukrayna'nın bir diğer seçeneği de AB ile daha sıkı bağlar geliştirmek. Ukrayna, şu anda AB ile serbest ticaret anlaşması konusunda müzakerelerde bulunuyor. Ancak Ukrayna yüzünü ne zaman AB ya da NATO'ya çevirse Rusya, doğalgaz fiyatlarını kullanarak, ortamın gerginleşmesine yol açıyor. Sergey Glebov, "Ne yazık ki AB'nin,  Rus çıkarlarına ve Rus politikasına karşı koyma imkanları çok kısıtlı. Ukrayna politikasında da. Çünkü AB de Rus doğalgazına bağımlı. İşte bu nedenle AB, Ukrayna ile örneğin serbest ticaret bölgesini müzakere ederken Ukrayna'nın sorunları ve talepleri konusunda daha dikkatli davranmalı" ifadelerini kullanıyor.

IMF kredisi ve Rus doğalgazına bağımlılığı nedeniyle, Ukrayna'nın doğalgaz boru hatlarının sonunda Gazprom'un eline geçeceği tahmin ediliyor. Boru hatlarını Rus parasıyla yenilemek için, Rus çıkarlarını destekleyen bir anlaşma imzalanması kaçınılmaz olacak. Ukrayna'nın hem batı hem de doğuyla işbirliğine ihtiyacı olduğunu söyleyen Moskova merkezli Kamu Görüşü Araştırma Merkezi'nin direktörü Olga Kamençuk, "Ukrayna AB'nin doğrudan komşusu. Ukrayna, Rusya'nın da doğrudan komşusu. Bu nedenle her ikisi de ekonomik ve siyasi bağların geliştirilmesiyle ilgileniyor ve bir şekilde uzlaşılması hem AB hem de Rusya açısından önemli" şeklinde konuşuyor.

Kaynak: Deutsche Welle Türkçe