ABD ve Çin Arasındaki Yeni Ticaret Savaşı: Rusya İçin Ne Anlama Geliyor?

HABERRUS - Donald Trump’ın Çin’den yapılan tüm ithalata %10 gümrük vergisi getirme kararı, yeni bir ticaret savaşının başlangıcını işaret ediyor. Pekin, bu karara petrol, kömür ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) gibi Amerikan ürünlerine ek vergiler getirerek yanıt verdi. Uzmanlara göre, ABD-Çin arasındaki bu gerginlikten en büyük kazanç sağlayan ülkelerden biri Rusya olabilir.

Trump’ın Kararı

ABD Başkanı Donald Trump, seçim vaatlerinden birini yerine getirerek Çin’den ithal edilen tüm ürünlere %10 ek gümrük vergisi uygulanmasını öngören bir kararname imzaladı. Trump, Çin’i ABD’de ölümcül bir kriz yaratan fentanil üretiminde ana tedarikçi olmakla suçlayarak bu önlemi gerekçelendirdi.

2024 yılının ilk 11 ayında ABD, Çin’den 401 milyar dolar değerinde mal ithal etti. 2023 yılı itibarıyla ise bu rakam 448 milyar dolara ulaştı. Aynı dönemde ABD’nin Çin ile olan ticaret açığı 270 milyar dolar oldu. Trump, bu açığı azaltmayı ve Amerikan sanayisini yeniden canlandırmayı amaçladığını belirtti.

Trump’ın getirdiği yeni vergiler süresiz olarak yürürlükte kalacak ve ilerleyen dönemlerde daha da artırılabileceği belirtiliyor. Hukuk uzmanları, Trump’ın bu kararını, ABD’nin 1977 tarihli Uluslararası Acil Ekonomik Yetkiler Yasası’na (IEEPA) dayandırdığını ifade ediyor. Bu yasa daha önce ekonomik yaptırımlar için kullanılmıştı, ancak ilk kez doğrudan gümrük vergisi uygulamak için kullanılıyor.

Çin’in Yanıtı

Çin Devlet Konseyi Gümrük Vergisi Komisyonu, Trump’ın aldığı bu tek taraflı kararın Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarını ihlal ettiğini ve ABD ile Çin arasındaki ekonomik iş birliğini zedelediğini belirtti. Pekin, ABD’den ithal edilen 80 farklı ürün kategorisine ek vergiler getirdi. Bu kapsamda:

•   ABD’den ithal edilen kömür ve LNG’ye %15,
•   Ham petrole %10,
•   2,5 litreden büyük motor hacmine sahip SUV araçlara, belirli kamyonlara ve bazı tarım makinelerine ek vergiler uygulandı.

Çin’in 2024 yılında ABD’den ithal ettiği ve ek vergilere tabi olan ürünlerin toplam değeri 14 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Bu, Çin’in toplam ABD ithalatının %8,5’ine denk geliyor. En büyük kalemler şunlar:

•   Ham petrol: 6 milyar dolar
•   Taşıma araçları: 3,1 milyar dolar
•   LNG: 2,4 milyar dolar
•   Kömür: 2 milyar dolar

Bunlara ek olarak Çin Ticaret Bakanlığı, stratejik öneme sahip bazı nadir metallerin (tungsten, tellür, bizmut, indiyum, molibden) ihracatına sınırlamalar getirdi. ABD, 2015’ten beri tungsten üretmiyor ve 1997’den beri rafine bizmut üretimi yapmıyor.

Çin’in misillemesi nispeten kontrollü bir şekilde gerçekleşti. Uzmanlara göre, Pekin ticaret savaşını tırmandırmaktan kaçınıyor ve taraflar arasında hâlâ bir uzlaşma zemini bulunabilir.

Çin’in Hedef Seçimi ve Stratejisi

Çin’in getirdiği gümrük vergileri, ekonomisini koruma odaklı bir stratejiyi yansıtıyor. Örneğin, ABD’den ithal edilen petrol, LNG ve kömür Çin’in toplam ithalatında küçük bir yer tuttuğu için bu kalemlerin alternatif tedarikçilerden temin edilmesi oldukça kolay olacak.

Ayrıca, Çin’in getirdiği vergiler, ABD’den ithal edilen ara malları ve üretim bileşenlerini kapsamıyor. Bu da Çin ekonomisinin üretim kapasitesine zarar vermemek için alınan bilinçli bir karar olarak değerlendiriliyor.

Ticaret Savaşında Kim Kazanacak?

Ticaret savaşlarında genellikle üçüncü ülkeler kazançlı çıkar. Rusya da bu süreçten fayda sağlayabilecek ülkelerden biri olarak görülüyor. Çin’in ABD’den LNG ithalatını azaltması, Rusya’dan yapılan enerji alımlarının artmasına yol açabilir.

2024 yılında Çin, Rusya’dan toplam 95 milyar dolarlık enerji ürünü (petrol, petrol ürünleri, kömür, doğal gaz) ithal etti ve Rusya, Çin’in en büyük petrol ve doğal gaz tedarikçisi konumuna geldi.

Özellikle ABD’den LNG ithalatının azalması, Rusya’nın “Sibirya’nın Gücü” boru hattı üzerinden Çin’e yaptığı gaz sevkiyatlarını artırma olasılığını güçlendiriyor. Freedom Finance Global’den analist Natalya Milchakova’ya göre, “Rusya, Çin’in Amerikan enerji kaynaklarından vazgeçmesiyle en büyük kazanan olacak.”

Ancak, bazı uzmanlar Rusya’nın Çin’e enerji tedarikini önemli ölçüde artırmasının zor olabileceğini düşünüyor. Çin uzun zamandır enerji tedarikçilerini çeşitlendirmeye çalışıyor ve Rusya zaten Çin’in en büyük petrol ve kömür tedarikçisi konumunda bulunuyor.

Ticaret Savaşının Geleceği

Oxford Economics’e göre ticaret savaşı henüz başlangıç aşamasında ve gelecekte yeni ek vergilerin getirilmesi ihtimali yüksek. Uzmanlar, ABD yönetiminin Çin ile ekonomik bağımlılığı azaltmayı hedeflediğini ve bu nedenle ticaret geriliminin artmaya devam edeceğini öngörüyor.

Ekonomist Dmitry Kuznetsov’a göre, ABD’de getirilen gümrük vergileri kaldırılmaktan çok artırılma eğiliminde oluyor. Örneğin, Trump’ın 2018’de Çin’e karşı uyguladığı tarifeler, Joe Biden yönetimi tarafından kaldırılmadı.

Bazı uzmanlar, iki ülkenin orta vadede bir uzlaşma arayabileceğini düşünüyor. Çin’in ekonomik olarak ABD ile iyi ilişkiler kurmaya ihtiyacı var ve ABD de Çin pazarındaki yerini korumak isteyebilir.

Siyasi analist Pavel Kuznetsov’a göre, Trump’ın Çin’e karşı aldığı bu sert önlemler, ABD’nin jeopolitik önceliklerinin değiştiğini gösteriyor: “Trump, Rusya yerine Çin’i ana rakip olarak görüyor. ABD’de artık Ukrayna krizi gündemin üst sıralarında yer almıyor. Şimdi ise Çin’e karşı ekonomik ve siyasi bir baskı süreci başlıyor.”

Bu ticaret savaşının nasıl sonuçlanacağını zaman gösterecek, ancak şimdilik ABD-Çin gerilimi devam edecek gibi görünüyor. Rusya ise, Çin’in ABD’den uzaklaşmasıyla yeni fırsatlar elde edebilir.