AİHM’den şok Yukos kararı: Adil yargılanmadı, mülkiyet hakları ihlal edildi

Avrupa İnsan Hakları Mahekemesi, Rus oligark Mihail Hodorkovski’nin eski sahibi olduğu Yukos petrol şirketi ile ilgili davada karar açıkladı. Mahkeme Rusya vergi memurları ve soruşturma komisyonu üyelerinin iflas eden Yukos şirketinde adil olmadıkları ve mülkiyet haklarını da ihlal ettikleri kararına vardı.

Yukos’un Rusya’dan 98 milyar dolarlık tazminat talebi ile ilgili karar süreci ediyor. Mahkeme tazminatla ilgili kararın henüz hazır olmadığını belirtti. Taraflara zararın belirlenmesi konusunda üç aylık süre tanıyan mahkeme, herhangi bir uzlaşı sağlanamaması durumunda kendisinin tazminatla ilgili karar verebileceğini duyurdu.

Yukos, Rusya hükümetinin 55 bin hissedarını  zarara uğrattığı gerekçesi ile AİHM’e 24 Nisan 2004'de 98 milyar dolarlık tazminat davası açmıştı. AİHM tazminata hükmederse, Rusya hükümetine, kararın yerine getirilmesine yönelik diplomatik baskılar gündeme gelebilecek. AİHM kararları, Avrupa Konseyi'nin 47 üyesinden biri olan Rusya'yı bağlıyor.

Strasbourg mahkemesi Yukos aleyhine 2000’de başlatılan davada Rusya’nın şirketin kendini savunması ve hazırlık yapması için yeterli zaman vermediğine hükmetti. Mahkeme Yukos’a karşı orantısız bir ceza uygulandığını kabul ederken, davanın siyasi olduğu ile ilgili iddiaları reddetti. Karara göre Rusya yönetimi yasal prosüdürün uygulanma sürecinde sınırlarını aşarak herhangi bir müdahalede bulunmadı.

Yukos’un diğer şirketlerden farklı olarak bir muamelede bulunmadığına hükmeden mahkeme kararında, “14. Madde’nin (ayrımcılık yasağı) ihlali ile ilgili herhangi bir durum yok…” ifadesine yer aldı.

Rusya’nın bir dönem en büyük petrol şirketi olan Yukos 2007’da tasfiye edildi. Kreditörlerin Yukos hakkında açtıkları onlarca dava nedeni ile iflasını açıklayan şirketin hisselerini devralan devlet petrol şirketi Rosneft, Rusya’nın en büyük petrol şirketi haline geldi.

Şirketin kurucularından Mihail Hodorkovski ise dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığı suçlarından 2005’ten bu yana hapiste tutuluyor. İkinci kez zimmete geçirme suçundan ikinci kez yargılanan Hodorkovski’nin hapis süresi 13 yıla çıkarılmıştı. AİHM tarihinin en yüksek rakamlı davasına Rusya karşı çıkıyor. Rusya'nın AİHM temsilcisi ve Adalet Bakan Yardımcısı Georgi Matyuşkin’e göre, davacı avukatlar Yukos'u temsil etmiyor.

Şirketin temsilcileri Rusya'nın Yukos'a el koyma sürecinin tamamı ile siyasi olduğunu, Rusya Başbakanı Vladimir Putin'e karşı muhalefetle iş birliği yaptığı için şirketin sahibi Mihail Hodorkovski'nin cezalandırıldığını iddia ediyor.

Faruk Akkan, Moskova, Cihan