Gönderen Rus MKE’si, alıcı Suriye Savunma Bakanlığı
Başbakan Tayyip Erdoğan, Ankara’ya indirilen Suriye uçağında, uluslararası uçuş kurallarına aykırı malzemeler bulunduğunu söyledi.
Ancak neler olduğunu açıklamadı. Malzemelerin, Rusya’nın Türkiye’deki Makine Kimya Endüstrisi’nin (MKE) muadili olan kurum tarafından gönderildiğini, alıcının Suriye Savunma Bakanlığı olduğunu aktardı. Türk yetkililer de Rus yolculara kötü muamele iddialarını reddetti.
Ankara, Rusya’dan kalkıp Şam’a giden Suriye uçağında askerî malzeme bulunduğunu açıkladı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan dün düzenlediği basın toplantısında uçakta bulunan malzemeyle ilgili, “Rusya’dan bizim Makine Kimya Endüstrimizin muadili olan bir kuruluştan, Suriye Savunma Bakanlığı’na gönderilen araç, gereç mühimmattır.” dedi. Zaman’a konuşan Türk yetkililer de uçakta yakalanan askerî malzemenin uluslararası sivil havacılık kurallarının açık ihlali olduğunu bildirdi. Malzemeler arasında değişik markalarda sinyal kesici jammer cihazları ile askerî haberleşme cihazları çıktığı belirtildi. Ankara, incelemelerin tamamlanmasının ardından Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı’na ihlalle ilgili bilgi verecek.
Türkiye’nin indirmeye zorladığı Suriye uçağı Ankara-Moskova hattında ise diplomatik gerginliğe sebep oldu. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lukaşenko yazılı bir açıklama yaparak uçaktaki Rus yolculara yemek verilmediği ve iyi muamelede bulunulmadığını ileri sürdü. Moskova, konuyla ilgili Ankara’dan açıklama ve tedbir istedi. Türk Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Selçuk Ünal ise Moskova’dan gelen bu iddiaları açık bir dille yalanladı. Ünal ticari uçağın askerî malzeme taşıdığına dair alınan ihbar üzerine indirilerek gerekli kontrollerin yapılmasına karar verildiğini söyledi. Bu yöndeki ikaz uçağa Karadeniz üzerinde sefer halindeyken, pilota geri dönme şansı verecek şekilde bildirildi. Ancak pilot geri dönmeyi tercih etmedi. Yetkililer geri dönüşün açık şüphe anlamına geleceğinden pilotun bundan kaçındığını kaydetti. Sözcü Ünal’ın verdiği bilgiye göre uçak alana inince uçaktaki tüm yolcuların emniyeti ve olabilecek ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli önlemler alındı. Yolculara istedikleri takdirde uçağı terk ederek bekleme salonuna geçebilecekleri söylendi. Yolculardan sadece birkaçı uçaktan ayrılırken çoğunluk uçakta beklemeyi tercih etti. Her ihtimale karşı bir sağlık ekibi ve bir ambulans hazır bekletildi. Yolculardan birinin rahatsız olduğuna dair bilgi alındığında uçağa doktor gönderilirken uçaktan ihtiyaç olmadığı cevabı geldi. Sözcü, “Hayatının ve güvenliğinin tehlikeye düşürülmüş olmasına ilişkin olarak ortaya atılan endişelerin dayanağı bulunmamakta.” dedi. Pilot, uçaktaki yolcu listesi ve yolcuların milliyeti konusunda ısrarlı sorulara rağmen Ankara’ya bilgi vermedi. Pilot, yakalanan malzemeyle ilgili hazırlanan tutanağı imzalamayı da reddetti. Uçakta Rus vatandaşlarının bulunduğu, Ankara’daki Rusya Federasyonu Büyükelçiliği’nden uçağın Ankara’dan ayrılmasından kısa bir süre önce öğrenildi. Büyükelçiliğin Rus yolcularla ilgili bildirimi yapmasının ardından gerekli eşgüdüm sağlandı.
Ankara, Rusya ile ilişkilere verdiği önemden dolayı konuyla ilgili dün Moskova’yı iki kanaldan bilgilendirdi. Türkiye’nin Moskova Büyükelçiliği yetkilileri Rus Dışişleri Bakanlığı’na giderek şüphe üzerine uçağın indirildiğini ve taşınması yasak askerî malzeme bulunduğunu anlattı. Ankara’daki Rus sefiri de Türk Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak aynı bilgiler verildi. Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ile Rus büyükelçi, Putin’in ertelenen Türkiye ziyaretini de ele aldı. Ziyaretin 3 Aralık’ta yapılacağı açıklandı. Diplomatik kaynaklar ertelemenin olayla kesinlikle ilgisi bulunmadığını, kararın çok daha önce alındığını aktardı.
Uçağın kargosu askerî havalimanında yüklendi
Türkiye’nin Ankara’ya indirdiği Suriye yolcu uçağının kargosunun Moskova’ya 200 kilometre uzaklığındaki Tula kentinde bulunan askerî havaalanında yüklendiği iddia edildi. Rus gümrük yetkilileri ise, kargonun kereste olduğunu iddia etti. İzvestia gazetesine konuşan Rusya Federal Gümrük Servisi’nden (FTS) bir yetkili, “Uçağın gümrük kontrolü Moskova’nın Vnukovo Havalimanı’nda değil, Tula’daki askerî havalimanında yapıldı. Moskova’da ise uçağa sadece yolcular alındı. Bize Tula’dan geldi, biz gümrük kontrolü yapmadık, sadece bizde de ‘kontrol edildi’ diye mühür bastık. Sonra da Şam’a doğru hareket etti.” iddiasında bulundu. İsminin açıklanmasını istemeyen gümrük yetkilisi, uçağın radyo cihazları değil kereste taşıdığını da iddia etti. Rus basınına göre, uçağın Moskova’nın diğer uluslararası havalimanı Şeremetyovo’dan uçması gerekiyordu. Fakat söz konusu havalimanındaki pistte tadilat çalışmaları gerekçesiyle uçuş Vnukovo’ya aktarıldı.