Türkiye, Kırgızistan'a Milyarlarca Dolarlık Enerji Yatırımı Yapıyor
HABERRUS - Türkiye ve Kırgızistan, ekonomik iş birliğini derinleştiriyor.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın 17-18 Eylül 2025 tarihlerinde Bişkek'e gerçekleştirdiği ziyaret, iki ülke arasındaki ilişkilerin gücünü bir kez daha gözler önüne serdi.
Yılmaz, ziyareti kapsamında Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov ve Kabine Başkanı Adilbek Kasımaliev ile bir araya gelerek, siyasi diyaloğu güçlendirmenin yanı sıra ortak projeler hayata geçirerek pratik iş birliğinin kapsamını genişletme kararlılığını teyit etti.
Yılmaz ayrıca, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) üye ülkeleri hükümet başkanları toplantısına da katıldı.
Tarihi ve Kültürel Bağların Altı Çizildi
Programının ilk durağı, 2000 yılında açılan ve "Baba Mezarlığı" anlamına gelen "Ata-Beyit" Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi oldu. Burada, 1916'daki trajik olaylarda hayatını kaybedenlerin anısına dikilen ve Kırgız halkının Çarlık Rusyası'na karşı verdiği mücadelenin sembolü olan "Urkun" anıtını ziyaret eden Yılmaz, ayrıca dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un mezarına da çiçek bıraktı.
Bu ziyaretler, iki kardeş ülke arasındaki derin tarihi ve kültürel bağlara vurgu yapmak açısından büyük önem taşıdı.
Ticaret Hacmi Artış Hedefi ve Mevcut Tablo
İki ülke, geçen yıl Kasım ayında gerçekleşen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Bişkek ziyareti sırasında stratejik ortaklık düzeyini "Kapsamlı Stratejik Ortaklık" seviyesine yükseltmiş ve ticaret hacmini önümüzdeki yıllarda 5 milyar dolara çıkarma hedefi koymuştu. Ancak, mevcut veriler bu hedefe ulaşmak için daha fazla çaba gerektiğini gösteriyor.
Kırgızistan Ulusal İstatistik Komitesi'nin açıkladığı verilere göre, 2025 yılının ilk yedi ayında ikili ticaret hacmi bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %1,6 oranında düşüşle 281,6 milyon dolara geriledi. Bu düşüş, özellikle Kırgızistan'ın Türkiye'ye yaptığı ihracattaki %25,9'luk keskin düşüşten (47,3 milyon dolar) kaynaklanırken, Türkiye'den Kırgızistan'a yapılan ithalat %5,4 artışla 234,2 milyon dolara ulaştı.
Enerji İş Birliğinde Dev Projeler
Ziyaretin en somut çıktıları, enerji alanındaki mega projelerde bekleniyor. Türkiye'nin, Kırgızistan'ın enerji bağımsızlığı yolunda hayati öneme sahip bir dizi projeye milyarlarca dolarlık yatırım yapması gündemde. Bu kapsamdaki en önemli projeler şunlar:
Kazarman HES Kaskadı: 1100 MW'ın üzerinde kurulu güce sahip olması planlanan ve "ulusal proje" statüsündeki bu dev santralin ön maliyeti 3 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Proje için Türk tarafının nihai onayı bekleniyor.
Kökömeren HES Kaskadı: Yaklaşık 3,2 milyar dolar değerindeki bir diğer büyük ölçekli hidroelektrik projesi.
Bişkek 2 Doğalgaz Çevrim Santrali: Bişkek'in elektrik ihtiyacının karşılanmasına yönelik kritik bir yatırım.
Güneydeki Rafineri: Türk bir şirket tarafından ülkenin güneyinde inşası süren ve ham petrol işleme kapasitesine sahip olacak rafineri, Kırgızistan'ın petrol ürünlerinde kendi kendine yeterliliğini sağlamayı hedefliyor.
Kırgızistan hükümeti, önemli hidroelektrik potansiyeline rağmen son yıllarda yaşadığı elektrik sıkıntısını, 2026 yılına kadar bu yeni santrallerin devreye alınması ve mevcutların modernizasyonuyla çözmeyi planlıyor. Türkiye'nin bu süreçteki aktif katılımı, enerji arz güvenliği açısından Bişkek için büyük önem taşıyor.
Türk Devletleri Teşkilatı ve Bölgesel Bağlantı
Ziyaret, Türk Devletleri Teşkilatı hükümet başkanları toplantısı ile aynı zamana denk geldi. Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan'dan gelen başbakanların katılımıyla gerçekleşen toplantıda, ekonomi, ticaret, yatırım, ulaştırma, dijitalleşme, enerji ve tarım alanlarındaki iş birliğinin yol haritası masaya yatırıldı. Türkiye için bu iş birliğinin en önemli ayaklarından biri, Türk dünyasının ulaşım bağlantısını güçlendirerek Orta Asya'ya doğrudan erişim sağlamak ve sanayi ürünleri ihracatını artırmak.
Kırgızistan ise, geleneksel olarak odaklandığı Rusya ve Çin'e olan bağımlılığını azaltarak çok yönlü dış politikasını güçlendirmek ve bölgesel güvenliğini artırmak için Ankara ile stratejik ortaklığı bir fırsat olarak görüyor. Bu kapsamda, ülkenin üçüncü büyük şehri Celal-Abad'ın ismi, ziyaret öncesinde Kırgız destan kahramanı "Manas" olarak değiştirilerek, ortak kültürel mirasa vurgu yapıldı.
Sonuç olarak, Türkiye ve Kırgızistan arasındaki bu geniş kapsamlı iş birliği, sadece ikili ilişkileri değil, aynı zamanda tüm bölgenin ekonomik ve stratejik geleceğini de şekillendirme potansiyeli taşıyor.