Rusya-ABD ilişkilerinde 'Bout' gerginliği

Tayland’ın ABD’ye iade ettiği ünlü Rus silah tüccarı Viktor Bout, Moskova’nın tepkilerine rağmen, New York mahkemesi tarafından soruşturmaya alındı. Bout, ABD vatandaşlarını öldürmekle, terörizme destek vermekle ve silah kaçakçılığı yapmakla suçlanıyor.

Soğuk Savaş sonrası dönemin en ünlü silah tüccarı olarak bilinen Bout hakkındaki iddiaları yalanlarken, Rusya Bout'un Amerika'da yargılanmasına tepki gösteriyor. New York Güney Bölge Mahkemesi'nde yargılanan Bout suçlu bulunması durumunda 25 yıl hapis yatacak.

Rusya Dışişleri Bakanlığı  Bout'un ABD'ye iade edilmesi için Tayland yönetimine yoğun baskı  uyguladığını iddia ederken, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov "Adaletli bir şekilde yargılanmasını istiyoruz. Henüz hakkında kesinleşmiş bir karar yok. Suçlu ya da suçsuz olduğunu savunmuyoruz... Ona mahkemeler karar verir. Kendisi ile New York Rusya konsolosluğu aracı ile görüştük. Tutulduğu şartlar iyi değil..." eleştirisi getirdi.

Kremlin: Rusya, Bout’u aklamıyor

Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev’in uluslararası danışmanı Sergey Prihodko, Bout’u desteklemediklerini belirtti. Prihodko, “Bout’a yönelik ciddi suçlamalar söz konusu. Rusya her zaman şundan yana: silah, uyuşturucu ve insan ticareti gibi ağır suçlar en ciddi şekilde mahkum edilmeli. Kendisiyle ilgili soruşturmanın sonuna kadar yürütülmesinden yanayız. Bout’a tüm konsolosluk yardımını Rus mevzuatları bağlamında yapıyorız. Bu da Rusya’nın Bout’u akladığı anlamına gelmez” şeklinde konuştu.

"Rusya Bout'u öldürtmek istiyor"

Bout’un eşi Alla Bout, silah tüccarının ABD’ye iade edilmesini, “Rusya dış politikasının başarısızlığı”olarak değerlendirdi. Rus Kommersant gazetesine konuşan bayan Bout, “Eşimin iadesi şunu ortaya koyuyor: Rusya bu bölgede hiç bir rol oynayamıyor. ABD güçlu ülke ve Washington istediği şeyi dünyanın her yerinde yapabiliyor. Bence Viktor’u sadece sattılar, teslim ettiler ve takas yaptılar, başka bir ifadeyle her sey yapıldı. Bir Rus vatandaşı gibi davranmadılar” dedi.

Bout’un eşi Moskova’ya üstü kapalı tehdit mesaji da göndererek, “Ne yapalım madem Bout ülkesinden ziyade Amerika’ya lazımsa bu durumda kendisi yaşayabilmesi için istenilen herşeyi yapsın” tehdidinde bulundu. Rus basınında çıkan haberlere gore, Bout’a ömür boyu hapis cezası verilebilir, fakat ABD soruşturma yetkilileriyle isbirliği yapması durumda daha hafif ceza alacağı yönünde. İddialara göre, Bout’un Rus istihbaratıyla ilgili “kıymetli” bilgilere sahip olduğunu düşünen Washington, Rus silah tüccarından yararlanmak isteyecek. Bayan Bout da bu çerçevede Moskova'nın eşini ortadan kaldırmak için harekete geçtiğini iddia etti.

Moskova, Bout’un yakalanmasının Moskova-Washington hattını gerginleştirebileceğine inanırken, ABD Dışişleri Bakan Sözcüsü Philip Crowley olayın ikili ilişkilere zarar vermeyeceğini umuyor. Sözcü, “Bu dalgadan ziyade dalgalanma oluşturabilir. Rusya ile ulusal çıkarlara dayalı olgun ilişkilerimiz var, bu olay ilişkilerimizi etkilemez. Bazı konularda hemfikiriz. Bazı konularda da görüş ayrılığımız var, ki bunları da çözüyoruz. Bu olayla ilgili de varolan zorlukları çözebilmek için çalışacağız” dedi. Sözcü Crowley’e göre, Washington uluslararası yasalar bağlamında Bout’un iadesini gerçekleştirmiş.

Bout yedi farklı  isim kullanıyordu

ABD istihbaratının uzun yıllar peşinden koştuğu Bout, 2008 yılında Tayland’a turist olarak geldiği sırada yakayı ele verdi. Eski Sovyet Hava Kuvvetleri subayı Bout 1992’te yurtdışına çıktı. Bazı bilgilere göre havayolu şirketi kurdu. 1997’ten itibaren başka ticari sektörde (dondurulmuş tavuk eti ve buzdolabı üretimi) faaliyete geçerek Afrika ülkelerine satışlar gerçekleştirdi. Interpol’a göre 2000 yılına doğru Bout’un elinde çok sayıda uçak şirketi vardı. ABD Bout’un dünyanın en büyük silah tüccarı olduğunu iddia ediyor. 7 pasaport ve isim kullandığı iddia edilen Bout’un kendi uçak şirketleri aracılığıyla Afrika ülkelerine silah sattığı belirtiliyor. İsmi Birleşmiş Milletler'in 2000 yılında hazırladığı bir raporunda “silah satan şebekenin lideri” olarak geçiyor.

Fuad Seferov, Moskova, Cihan