Rusya’nın iki alternatifi; Batı ile barışmak ya da krizle yaşamak
Ukrayna krizi, yaptırımlar ve petrol fiyatlarının hızla düşmesi nedeni ile gelir kaybına uğrayan Rusya’yı 2015’de zorlu bir dönem bekliyor. Petrol varil fiyatlarının 60 dolar ya da 40 dolar seviyesine kadar inmesi durumunda bütçe 4 trilyon ruble (70 milyar dolar) açık verecek. Rusya giderlerin kısılması ve yatırımların teşvik edilmesi gibi ciddi tedbirler almaması durumunda 89 milyar dolarlık Rezerv Fonu 1,5 yıl içinde tükenebilir. 2016’da bütçe açığını karşılaması için fonu kalmayacak Rusya’nın dış ve iç borçlanmaya gitmesi beklenebilir.
Putin’in savunma harcamalarında kesinti yapılmamasını istemesine rağmen, ekonomi çevreleri savunma bütçesinin kısılmasında ısrarcı. Aksi durumda vergilerin artırılması, emeklilik yaşının yükseltilmesi ya da para basmak zorunda kalınacak.
Avrupa Birliği ve ABD’nin uyguladığı yaptırımlar nedeni ile yabancı yatırım azalırken, 130 milyar dolara yakın nakit para ülkeden çıktı. Rusya banka ve finans kurumlarının uluslar arası piyasalara ulaşımı sınırlandırılırken, özelleştirme çalışmaları da beklemede. Rusya Merkez Bankası rublenin hızlı düşüşünü engellemek için 2014 başında 510 milyar doları bulan rezervleri kullanmak zorunda kaldı. Rezervler 2009 sonrası ilk kez 400 milyar doların altına indi. Faiz oranları ise yüzde 10,5’ten yüzde 17’ye yükseltildi. Enflasyonun artması ve ekonomik büyümenin olumsuz etkilenmesinden endişe ediliyor.
Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov bütçeden yüzde 10 civarında kesinti yapılmasının yeterli olmadığını açıkladı. 2014’de toplam giderler 13,96 trilyon ruble (yaklaşık 250 milyar dolar) civarında. Sosyal giderler bütçede yüzde 33’lük bir paya sahip olurken, savunma giderleri de yüzde 32,5’i buldu. 2015 için savunma giderleri 15,5 trilyon rublelik (265 milyar dolar) bütçenin yüzde 35’ini çıkacak.
Rusya’da sosyal harcamalarda aslan payını emekli maaşları oluşturuyor. Rusya’da yaşlı nüfusun hızla artması nedeni ile emekli yaşının artırılması gündeme gelebilir. Hükümet emeklilik yaşını kadınlar için 55, erkekler için de 60’a çekmeyi planlıyor. İki alternatifin dışına vergilerin artırılması ve para basılması ihtimali var. Hızla artan enflasyon ve daha fazla vergi sosyal tepkilere neden olma riski var.
Maliye Eski Bakanı Aleksey Kudrin, Rusya’da yaşanan ekonomik krizin yaptırımlar nedeni ile 2008’den farklı olduğuna dikkat çekti. Rusya ve ABD arasında ilişkiler dondurulmuş vaziyette. ABD Başkanı Barack Obama, Rusya’yı terör örgütü IŞİD, Ebola virüsü ile eş değer tehdit olarak ilan etti. Buna karşılık Rusya da askeri doktrinde değişikliğe gitti ve NATO’yu tehdit olarak niteledi.
Ukrayna’nın Rusya’nın çevresinde kopartılıp Batıya eklemlenme girişimi ile başlayan kriz ülkenin parçalanmasına neden oldu. Kırım’dan vazgeçmeyi düşünmeyen Moskova, doğu Ukrayna’da işbirliği yapmaya hazır. Ancak Kiev’de etkin olan Batılı merkezler savaşın sonlanması ve mevcut durumun kabullenilmesine sıcak bakmıyor. Rusya’nın Batılı ülkelerle barışmadan kısa vadede ekonomik sorunların üstesinden gelmesi kolay olmayacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin gibi güçlü bir liderin krizin üstesinden gelmek için 2 yıllık süre belirlemesini dikkate almak gerekiyor.