Uzmanlardan Rus Ekonomisine ‘Chebolizasyon’ Uyarısı
HABERRUS - Uzmanlar ve yetkililer, Rusya’da ekonominin Chebolizasyonuna yönelik bir eğilimin ortaya çıktığını söylüyor.
Makroekonomik Süreçlerin Analizi ve Tahmini Başkanı Dmitry Belousov, modern koşullarda Rusya ekonomisi için chebolizasyonun haklı olduğunu, ancak bunun “sonsuza kadar bir rüya” olarak değil, yalnızca bir gelişme aşaması olarak görülmesi gerektiğini söylüyor.
Ekonomik yaptırımların etkisi altında ülkede mali, ticari ve endüstriyel varlıkların büyük bir işletme yapısında birleştirilmesi anlamına gelen bir chebolizasyon eğiliminin ortaya çıktığı belirtiliyor.
RBC’nin görüştüğü uzmanlar, chebolizasyon modelinin var olma hakkı olduğunu, ancak Kore deneyiminden doğrudan borçlanmanın Rusya ekonomisi için riskler taşıdığını belirtiyorlar.
Chebol’ler Nasıl Ortaya Çıktı ve Özellikleri Neler?
“Chebolizasyon” terimi, Güney Kore’deki ticari ve endüstriyel çeşitlendirilmiş holdingleri ifade eden Korece “chaebol” kelimesinden geliyor.
Birçok yönden, Japonya'daki en büyük finans ve sanayi kuruluşu olan zaibatsu'nun analoglarıdırlar. Hiyeroglif yazımında "chaebol" ve "zaibatsu" kelimeleri aynıdır ve aynı anlama gelir - "zengin aile".
En büyük chebol’ler arasında Samsung, LG, Lotte ve Hyundai bulunuyor.
Temel özellikleri arasında gücün aile klanlarının elinde toplanması, birçok farklı işletmenin tek bir yapıda birleştirilmesi ve büyük ölçekli hükümet desteğinin alınması yer alıyor. Chaebol’ler, 1960’larda Kore Savaşı’nın ardından ortaya çıktı. O zamanlar tarım Kore’si zor durumdaydı ve ülkenin modernize edilmesi için sanayinin gelişmesi ve ihracata dayalı bir ekonominin inşası hedeflendi. Chaebol’ler, hükümetin sıkı kontrolü altında imtiyazlı krediler ve vergi ayrıcalıkları ile desteklendi.
Sonuç olarak, 1990'lı yıllara gelindiğinde en büyük on chaebolün geliri Güney Kore'nin GSMH'sının yaklaşık %80'ine tekabül ediyordu ve ekonomisi ihracat hacmi açısından dünyada 13. sırada yer alıyordu. Aynı dönemde, Güney Kore ekonomisinin büyük bir kısmının chaebol'lerde yoğunlaşması, ekonomistler ve politikacılar tarafından yolsuzluğun artması, etkisiz projelerin uygulanması ve şeffaf olmayan mülkiyet yapısı nedeniyle bir sorun olarak algılanmaya başlandı. Güney Kore hükümeti defalarca chaebol reformları başlattı ancak mali ve endüstriyel grupların direnişiyle karşılaştı.
Bu iş organizasyonuna yönelik eleştirilerin yanı sıra bir dizi mali krize ve Kore'nin, chaebollerin kullanabileceği korumacı önlemlerin kapsamını sınırlayan DTÖ'ye katılımına rağmen, onlar bugün ülkenin ekonomisine hakim olmaya devam ediyorlar: McKinsey'e göre, 2017-2021'de Bu tür ilk 10 şirketin geliri, ülkenin GSYİH'sının yaklaşık %60'ına tekabül ediyor.
Rus Chebol’leri ile Ne Kastediliyor?
2022’den sonra uygulanan yeni yaptırımlar ve yabancı şirketlerin ayrılması, Rusya’nın endüstriyel ve teknolojik kalkınma sorununu daha da kötüleştirdi. Ülkenin 2036 yılına kadarki yeni ulusal hedefleri arasında yerli yüksek teknolojili mal ve hizmetlerin payının artırılması ve imalat sanayinde üretim endeksinin artırılması yer alıyor. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İlk Başkan Yardımcısı Vasily Osmakov, sanayi kuruluşlarının finansal ortaklara ihtiyaç duyduğunu ve ticari şirketler aracılığıyla ürün satışına ihtiyaç duyduğunu belirtiyor. Osmakov, Rusya’da chebolizasyon eğiliminin devam edeceğini ve bankaların parası olduğundan endüstriyel yan kuruluşları için uzun vadeli strateji oluşturma ve finanse etme fırsatına sahip olduğunu söylüyor. Örnek olarak VTB ve Sberbank gibi büyük mali ve endüstriyel kaygılar veriliyor.
“Chaebolization” teriminin Rusya bağlamında kullanıldığı ilk sefer değil
Yurt içi ekonomiye uygulanabilir olup olmadığı konusundaki tartışma 2000'li yılların başında yaşandı. Örneğin, Brunswick UBS Warburg finans grubu tarafından 2002 yılında yapılan bir araştırmada, o zamanlar “Büyük Sekiz” özel çok sektörlü holdingin - MENATEP, Interros, Russian Aluminium, AFK Sistema, LUKOIL, Alfa Group ", "Surgutneftegaz" ve "AvtoVAZ" - federal bütçenin büyüklüğünden% 50 daha fazla toplam gelire sahipti. Şirketler materyal açısından chaebol'lerle karşılaştırıldı ve yazarlar, Rus ekonomisinin chaebolleşme sürecini bir "lütuf" olarak nitelendirdi; onlara göre bu, iş adamlarına "hukukun üstünlüğü için lobi yapma ve kamuda iyileştirme sağlama fırsatı verdi.”
2019 yılında, o dönemde Federal Tekel Karşıtı Hizmet'in başkanı Igor Artemyev, chaebol'ler ile Rus devlet şirketleri (VEB, Rostec, Roscosmos, Rosatom, Mevduat Sigorta Ajansı ve Konut ve Toplumsal Hizmetler Reformu Yardım Fonu) arasında bir benzetme yaptı. Devlet şirketlerinin "rakipleri öldüren" "birçok tercihi ve özelliği" olduğundan, bunların başka biçimlere dönüştürülmesi çağrısında bulundu.
Rusya’nın Neden Şimdi Chebol’lere İhtiyacı Var?
Belousov, “Şu anda normal endüstriyel sermaye yaratmamız gerekiyor ve bunun için finansal bileşen önemli” diyor. Rus gerçeklerindeki “chaebol” teriminin bir benzeri olarak “endişe” terimini kullanmayı öneriyor. Ekonominin hızla gelişmesi ve dış pazarlara girmek için yeterli potansiyele sahip olması, chaebolizasyon modelinin Rusya için de önemli olduğunu gösteriyor. Fedyunina, chaebol’lerin büyük yapılar olduğundan grup içinde daha hızlı karar alabilme yeteneklerinin olduğunu belirtiyor. Bu modelin bir veya birkaç on yıl perspektifinde değerlendirilebileceğini kabul ediyor.
Ekonominin Chebolizasyonunun Riskleri Nelerdir?
Belousov, Rusya’daki mali ve endüstriyel kaygıların formatıyla ilgili sorunlardan birinin, “etraflarındakileri ‘yemeyi’ gerçekten sevmeleri” olduğunu belirtiyor. Güney Kore chaebol’leri gibi bu tür yapıların “mevcut şeyleri yeniden üretme” eğiliminde olduğunu ve yenilik yoluyla atılım yapma konusunda yetersiz olabileceğini vurguluyor. Fedyunina, devlet tarafından desteklenen büyük mali ve endüstriyel kaygılar durumunda, sektörlerin mutlak tekelleşmemesinin temel olarak önemli olduğuna dikkat çekiyor. McKinsey uzmanları, ekonominin chebolizasyonu nedeniyle küçük işletmelere yönelik olumsuz eğilimlere de dikkat çekiyor ve bu durumun daha yavaş ekonomik büyümeye ve artan ücret eşitsizliğine yol açabileceğini belirtiyor.
Expert RA derecelendirme kuruluşunun baş ekonomisti Anton Tabakh, chaebolizasyon peşinde koşarken asıl önemli olan "kendini kaptırmamak ve Güney Kore deneyiminden doğrudan borçlanmanın her şeyde uygun olmadığını hatırlamaktır" diye uyarıyor. "Her başarılı Güney Kore için, Afrika, Asya ve Latin Amerika'daki ülkelerde böyle bir politikayı uygulamaya yönelik birkaç başarısız girişim örneği bulabilirsiniz" diye savunuyor.
Ekonominin açık ve piyasa niteliğini korumanın ve rekabetin gelecekte gelişmesinin temel önem taşıdığını vurguluyor.
Tabakh, geleceğin ulusal şampiyonlarının seçiminde iyi düzenlenmiş bir piyasanın önemini vurguluyor ve doğrudan borçlanmanın her zaman uygun olmadığını hatırlatıyor.
Uzmanlar, ”KOBİ'lerin düşük üretkenliği, daha geniş ekonomide büyük işletmelere daha fazla bağımlılığa, ayrıca daha yavaş ekonomik büyümeye ve artan ücret eşitsizliğine yol açıyor" diye uyardılar.