Kazakistan’da protestolar sonrası cumhurbaşkanı hükümeti görevden aldı
HABERRUS - Kazakistan’da yakıt fiyatlarına yapılan zamlara tepki olarak halkın sokaklara çıkması ve protestolarının ülke geneline yayılması sonrası hükümet göreven alındı.
Kazakistan’da Tokayev, 4 maddelik cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle hükümetin istifasını onayladı.
Kabine üyelerinin yeni hükümet göreve başlayana kadar görevini sürdürmesi kararlaştırıldı. Kararnameye göre, Başbakan'ın yetkileri, geçici olarak Başbakan Yardımcısı Alihan Smayilov'a devredilecek. Ülkede hükümete, 25 Şubat 2019'dan bu yana Askar Mamin başkanlık ediyordu.
Kazakistan Başbakan Yardımcısı Yerali Tugjanov başkanlığında kurulan özel hükümet komisyonu, Aktau’da protestocularla görüşerek LPG fiyatını litre başına 50 tengeye (0,11 dolar) düşürdüklerini, ayrıca protestoya katılan kişilere yönelik herhangi bir hukuki ceza uygulanmayacağını belirtti.
Ülkenin istihbarat ve güvenlik kurumlarında da üst düzey görevlerde değişiklikler yapıldı.
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev daha önce de ülkenin başlıca kenti Almati ve petrol zengini Mangistau bölgesinde, polis ve eylemciler arasında çıkan çatışmaların ardından iki haftalık olağanüstü hal ilan etmiş, Almati ve Mangistau bölgelerinde 23:00-07:00 saatleri arasında sokağa çıkma yasağı da ilan edilmişti.
Eylemciler polisin müdahalesinden önce "İhtiyarlar dışarı" ve "hükümet istifa" sloganları atıyordu.
Sosyal medya programları Telegram, Signal ve WhatsApp gibi mesajlaşma uygulamaları kullanılamazken, eylem haberlerinin yer altığı iki internet sitesi de kapatıldı.
Asker sokağa indi
Yakıt fiyatlarının artışını protesto edenlere karşı Almati'de gece geç saatlerde gözyaşartıcı gaz kullandı. Polis 200'den fazla kişinin de gözaltına alındığını duyurdu.
Protestoculara askeri araçlarla müdahale yapıldığı görüntüleri yansıdı.
Tokayev daha önce Facebook hesabından yayımladığı bir videoda protestoculara sukünet çağrısı yapmıştı.
Cumhurbaşkanı "İçerden ve dışarıdan provokasyonlara gelmeyin. Hükümet binalarına saldırı çağrılarına uymayın. Bu ceza alacağınız bir suçtur. Hükümet devrilmeyecek ama bu çatışmaya da ihtiyacımız yok" ifadelerini kullanmıştı.
Kazakistan'daki Protestolar
Kazakistan'da protesto eylemleri yeni yılın ilk günlerinde başladı. Zhanaozen ve Aktau şehirlerinin sakinleri, Enerji Bakanlığı'nın 1 Ocak’tan itibaren geçerli olacak şekilde LPG fiyatlarına yüzde yüze varan oranlarda zam yapılmasıyla başladı.
Halk sokaklara indi, zamları protesto etti. Tokayev, durumu incelemek için bir komisyon oluşturma talimatı verdi ve 4 Ocak'ta protestocuların ana talebini yerine getirmeye ve gaz fiyatlarını düşürmeye hazır olduğunu açıkladı. Ancak protestolar diğer şehirlere de sıçradı. Alma-Ata'da 4 Ocak akşamı protestocular gaz ve sersemletici bomba kullanan güvenlik görevlileriyle çatıştı.
Tokayev, protesto durumuna izin vermekten özellikle suçlu olduğunu söylediği hükümeti bu sabah görevden aldı. Ayrıca, altı ay boyunca sıvılaştırılmış gaz ve benzin fiyatlarına devlet düzenlemesi getirilmesi talimatını verdi.
Gösterilerin başladığı petrol zengini Mangystau bölgesindeki Zhanaozen kentinde 2011 yılında güvenlik güçleri, maaşlarının artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle greve giden petrol işçilerinin eylemine müdahale etmiş, 14 kişi yaşamını yitirmişti. Güvenlik güçlerinin müdahalesi, Kazakistan'ın 1991'de Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından sonra ülkede yaşanan en kanlı olay kayıtlara geçmişti.
Yaklaşık 30 yıl boyunca ülkeyi yöneten kurucu lider Nursultan Nazarbayev 2019'de devlet başkanlığından ayrılmış, yerine onun desteklediği Tokayev seçilmişti.