"Türkiye'nin Rusya'ya ihracatı 7 milyar doları bulur"
Bu yılın 9 ayında Türkiye'nin Rusya’ya ihracatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla %14 oranında artış göstererek 4.9 milyar dolar oldu. Yıl sonu itibariyle ihracatın 7 milyar doları bulacağını tahmin ediliyor.
Bununla birlikte, geçen dokuz ay içinde İstanbul ile Moskova'nın Vnukovo havaalanı arasında faaliyet eden "Basitleştirilmiş gümrük hatı" (BGH) üzerinden 92 milyon dolarlık mal ihracatı yapıldı. Bazı gözlemciler bu değerin fazla etkileyici olmadığını düşünüyor. Ama Türkiye gümrük idaresi yetkilileri tam aksini düşünüyorlar. Türkiye Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız muhabirimizin sorularına yanıtlarken, "Basitleştirilmiş gümrük hatının" Şubat 2010’da faaliyete geçtiğini ve şimdiden etkileyici sonuçlar elde ettiğini hatırlattı.
2010’a baktığımız zaman, yeşil koridordan sadece 8 milyonluk bir ticaret işlemi görüyoruz. 2011’de 38 milyonluk bir iş hacmı vardı ve bu yılın 9 ayını baktığımızda 90 küsür milyon bir iş hacmi var. Sadece 9 ayda geçen yılın rakamlarına göre 3 katına çıkmış. Hacim gittikçe artıyor. Gördüğümüz gibi 8 milyondan 100 milyona çıkmış, hatta bu yılın son 3 ayını da bu hisaba katarsak zan ediyorum 150 milyona doğru çıkar. Dolayısıyla, bu koridorun bir kaç yıl içerisinde çok daha yüksek rakamlara doğru çıkmasını bekliyoruz.
Neden bekliyoruz? Çünkü hem ülkemizde hem de Rusya tarafında iki ülke gümrük idairesi olarak çok önemli tedbirler aldık. Bir defa bu hatta referans fiyat uygulamamasına dair protokoller imzaladık, bu hatta kırmızıya düşen eşya oranlarının oldukça düşük olacağına dair protokoller imzaladık, bu hatta tekelci olmayacağına dair protokoller imzaladık.
Geldiğimiz nokta itibarıyla bir protokol daha imzaladık. Ve bu protokolde özellikle yeşil hattan geçen eşyayla ilgili hem eşyaya dönük hem de taşıyıcıya dönük tüm bilgi ve belgelerin elektronik ortamda Rusya ile değişime dönük bir protokol imzaladık. Bu işlemleri daha da hızlandırılacaktır. Zira anında, yani artık fiziki olarak belgelerin değişiminden ziyade, anında bilgi ve belgelerin elektronik ortamda iki ülke gümrük idareleri arasında değişimi sağlanacak. Eşya gelir gelmez yeşil koridordan doğrudan nihai destinasyonu ya da ithalatçısı olan kimseye teslim edilmiş olacaktır.
Belge değişiminde bilgi teknolojilerin kullanılması iki ülke gümrük idareler arasındaki işbirliği büyük ölçüde kolaylaştırmanın yanı sıra ihracatçıların gümrükleme işlemlerini de basitleştirmektedir. Türkiye Cümhüriyeti Moskova Büyükelçiliği Gümrük Müşaviri Recai Şen’e göre, "Basitleştirilmiş gümrük hatı" projesi oldukça iyi düzeyde ilerliyor.
Gümrükte bunun 5 sene önceki halini çekelim bir de bugünkü halini getirelim yan yana, çok büyük farklılıklar olduğunu göreceksiniz. Bu farklar nedir? Bir, çalışanların işe vakıf olma düzeyleri. Yani bilgi, beceri, deneyim. Ikincisi, prosedürler. Çok büyük bir coğrafyada bu kadar iyi bir altyapıyla tek vucüt olarak çalışabilme başarısını gösterebilen bir yerdir. Gümrüklerin sayısını azaltıp oradaki memurları beli başlı yerlerde toplayıp orayı güçlendirip aradaki kontrolsüz olan kara bölgeleri ortadan kaldırarak çok iyi bir iş yaptılar. Sınır bölgelerini güçlendirip oralarda gümrüklemeyi öngördüler.
Rusya gümrükleri dünyada sayılı örnekleriyle kıyaslanabilecek ileri teknolojileri kullanan bir gümrük idaresi. Rus gümrükleri çok modern gümrüklerdir. Gidilecek yollar var mı? Çok daha yollar var. Çünkü ülkelerin gümrük geleneklerinde yerleşik alışkanlıklar kolay bırakılamayabiliyor. İnsan ünsürü ile ilgili biraz daha çalışmamız lazım. Zaman zaman sıkıntılarımız olacaktır.
Rus gümrük idaresi başka bir şey daha yapıyor. Piyasa denetimlerini son zamanlarda güçlendiriyor. Bundan da kastımız şu. Piyasada ekipler halinde mağazalara, pazarlara işte buna benzeyen satış yerlerine vaziyet ederek oradaki eşya ve belge kontrolünü yaparak malın bu piyasada resmen işlemleri tamamlanmış, vergileri ödenmiş bir şekilde bulunup bulunmadığını artı kalite unsurlerini sağlayıp sağlayamadığını bizzat kontrol ettiriyor. Bunlar kimin için? Bunlar Rusya’da olan ister Türk olsun ister Rus olsun ister başka olsun, Rusya’da legal iş yapan işadamları korumak içindir.
Yine de "Basitleştirilmiş gümrük hatının" yüksek maliyetli olduğuna dair eleştirileri duymak hala olağan bir şeydir. BGH şu andaki başlıca problemi hava kargodaki yüksek maliyetleridir. Rus ve Türk uzmanlar bu soruna bir çözüm bulmak için birlikte çalışıyorlar.
Türkiye Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız muhabirimize şunları anlattı:
Rus gümrükler idaresi başkanıyla yaptığımız görüşmelerde bu hatın iyi çalışmasına dönük tüm süreçleri gözden geçirdik ve bunun sonucunda bir karar daha aldık. Bu karar da şu. Teknik ekiplerimize bir görev daha verdik. Yani iki ülke gümrük idaresinden oluşan teknik heyet bir araya gelecek. Şu an sadece hava hatından Vnukovo’da işlem gören yeşil hatın önümüzdeki en kısa dönemde bir kara kapısından bir deniz kapısından olmak üzere iki kapının da buna ilave edilmesi ve bir de Türk işletmeciler tarafından işletilen mekan olarak Rostov’da yer alan halde bir gümrük idaresi oluşturmak süretiyle orada da bir yeşil hatın oluşturulmasına dönük üç unsurda mutabakat sağladık ve bunu konuşma notlarımızda dercettik ve imzaladık.
Bu şu anlama geliyor. Teknik heyet hem kara kapısından hangi kapının yeşil koridora dahil edileceğini hem deniz kapısından nerenin dahil edileceğini bir de Rostov’daki hal işletmesinin bu hata dahil edilmesine dönük teknik çalışmalarını yapacak ve önümüzdeki yılın ilk yarısında, belki ilk çeyreğinde, Rus gümrük idaresi başkanını bu konuları görüşmek ve karara bağlamak üzere, teknik heyetinin bulgu ve bilgilerini karara bağlamak üzere Türkiye’ye davet ettik. Ve orada umut ediyorum ki bu yeni kapıları da bu hata dahil etmiş ve uygulamaya almış oluruz.
"Basitleştirilmiş gümrük hatı" projesinin kapsamına kara ve deniz gümrük kapılarının dahil edilmesi bu koridor yoluyla yapılan ticaret hacmini önemli düzeyde artırabilir. Çünkü Türkiye'den Rusya'ya gelen malların çoğu kara ve deniz yoluyla gelmektedir.