Türk sanayicilerden Rusya'da yatırım tüyoları

Rus Türk İşadamları Birliği (RTİB) Rusya’da yatırım yapan Türk sanayicilerin temsilcileri ile sektörü masaya yatırdı. RTİB Başkanı Naki Karaaslan’ın ev sahipliğinde bir araya gelen sektör temsilcileri, küçük ve orta ölçekli işletmelerin Rusya’da yatırım olanaklarını, Rusya’nın Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi olmasının yatırımcı üzerindeki etkilerini, yan sanayinin Rusya’da gelişim perspektifini ve sanayi sektörünün sorunlarını ele aldı.

Programa katılan Türkiye Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşaviri Hakkı Karabörklü, devletin her zaman Türk girişimcileri desteklediğini, Rusya’da faaliyette bulunan 2 bine yakın Türk şirketinin Rusya ekonomisine 200 binin üzerinde istihdam katkısı olduğunu söyledi. Rusya’nın DTÖ üyeliğinin yatırımcı açısından artı ve eksi yönleri olduğunu hatırlatan Karabörklü, “KOBİ ve büyük işletmelerimiz Rusya’da yatırım planlamalarını iyi analiz etmeleri gerekiyor. Hammaddesini Rusya’dan temin edebilecekleri ya da daha çok Rusya pazarına hitap eden alanlarda yatırımların başarı şansı daha yüksek.” dedi.

Türkiye’den büyük yatırımcılar Rusya’ya gelmeli

RTİB olarak Türk girişimcilere Rusya pazarında yardımcı olduklarını belirten Karaaslan, hastane, ulaşım, spor tesisleri ve diğer birçok alanda Moskova belediyesinin özelleştirme programı olduğunu, Türk girişimciler açısından yeni fırsatların olduğunu belirtti. Rusya’da çok sayıda başarılı olmuş örnek Türk yatırımının yapıldığını kaydeden Karaaslan, “Siyasi alanda artan işbirlikleri, ekonomik yapıların birbirini tamamlayıcı olması ve coğrafi yakınlık önemli avantaj oluşturuyor. Rusya hammaddeye dayalı yatırım bekliyor. Üretmeyi sevmeyen bir toplum. Ancak yönetim çok akıllı ellerde. Rusya’nın gayri safi milli hasılası 2 trilyon doların üzerinde. 10 milyar doları aşkın Türk yatırımları yeterli değil. Türkiye’nin büyük 50 firmasından sadece 4-5’i burada. 10 büyük yatırımcı daha gelse, beraberinde orta ve küçük işletmeleri de getirebilir. Burada pastanın büyümesi iki ülkenin de yararına.” değerlendirmesinde bulundu.

178 ayrı noktadan denetim

Rusya’ya 1996’da geldiğini, Adopen ve Kale grubunun yatırımlarını gerçekleştirdiğini ifade eden Wintech, Adopen Rusya Genel Müdürü Mehmet Ali Özarslan, Rusya’da yatırımın kolay olmadığını, Rusya’nın kendine özgü çalışma şartlarının iyi bilinmesi gerektiğini söyledi. İyi bir planlama, arazi tahsisi, işletmeye alma süreci çok önemli. Rusya’da kurallara uygun yatırım takvimini belirlemeniz gerekiyor. Aksi durumda sıkıntılar çıkıyor ve maliyete yansıyor. Karşılaştığımız sorunlar ve çözüm yolları bir şablon haline geldi. Bunları seve seve paylaşırız. DTÖ üyeliği ile birlikte büyük şirketler Rusya’da yatırıma daha sıcak bakmaya başladı.” dedi.

25 otomobilci şirket Rusya’da yatırım için fizibilite yapıyor

Uludağ Otomobil İhracatçılar Birliği Rusya Temsilcisi Evren Belenlioğlu, Türkiye’nin geçen yıl 19 milyar doları bulan sektör ihracatının yüzde 70-80’inin Avrupa ülkeleri olduğunu hatırlattı. Avrupa’da yaşanan resesyon süreci ile birlikte Afrika, Ortadoğu ve özellikle de Rusya’nın önemli Pazar olarak öne çıktığına değinen Belenioğlu, “Türkiye, Rusya’ya ihracatı artırmak istiyor. Rusya ise yerelleşme çabasında. Ana sanayi ile birlikte montaj üretenlerin gelmesi daha planlı oluyor. Ancak yedek parça için aynı cazip durum yok. Şu ana kadar Rusya’da 8 Türk şirketin yatırımları tamamlandı ya da sürüyor. 20-25 civarında ciddi fizibilite çalışmalarını sürdüren şirket var.” bilgisini verdi.

KOBİ’ler teşvikler olmadan Rusya’ya gelmez

Türkiye’de otomobil ihracatçılarının 5-6 ayrı kalemde teşvikleri olduğunu, Rusya’da bu konuda koruma kalkanları olmadığı için yatırıma gelmekte zorlanacaklarını ifade eden AS/Nexia Türkiye'nin Rusya'daki ortaklarından Cem Tezelman, “Rusya’da organize sanayi bölgesi gibi bir kavram yok. KOBİ’ler pazar araştırmasına para harcamada zorlanıyor. Rusya’da daha çok özel sanayi yatırım bölgeleri var.” hatırlatmasında bulundu.

KOBİ’lere kredi desteği

KOBİ’ler açısından teşkilatlanma maliyetlerinin toplam yatırımın yüzde 50-60’ını bulunca ayakta kalmasının zorlaştığını belirten Denizbank Moscova Genel Müdürü Oğuz Yalçın, “Muhasebeci, avukat, teknik eleman, usta, şef olmadan işe başlanmıyor. Yatırım süreci bazen 3-4 yıl alabiliyor. Orta vadede dönüşüm imkanı olmazsa kredi konusunda sıcak bakılmıyor. Büyük şirketlerde teşkilatlanma masrafları yüzde 3-4’lere kadar düşüyor.” bilgisini verdi. Yalçın, bankaların KOBİ’lere sağlanacak krediler açısından desteklenmeleri durumunda bu tür yatırımların önünün açılabileceğine dikkat çekti.

DTÖ üyeliği buzdolabı üretimini durduracak

Beko Rusya yöneticilerinden Eldar Abbasov da Rusya’da beyaz eşyada yatırımın daha az avantajlı hale gelmeye başladığına dikkat çekti. Rusya’da yeterli yan sanayi olmaması nedeni ile ekipmanların yüzde 70’ini dışarıdan getirdiklerini ifade eden Abbasov, “Çamaşır makinelerinde denge betonunu Rusya’da ürettirebilmek için hayli zaman harcadık. Kalifiye işçi bulmak da zorlanıyoruz. 100 kilometre mesafeden fabrikamıza işçi taşıyoruz. Bir de maliyetler giderek artıyor. Buzdolabında vergiler hacim üzerinden hesaplanıyor ve yüzde 50-60’ları buluyordu. Şimdi DTÖ üyeliği ile birlikte bedel üzerinden vergilendirme başlıyor. Bu rakam aşamalı olarak yüzde 5’lere kadar düşecek. Bu durumda kimse Rusya’da buzdolabı üretmek istemeyecek.” uyarısında bulundu.

En büyük sorun kalifiye eleman

Eczacıbaşı’nın Vitra yatırımlarını yöneticilerinden Mehmet Onur Alhan, Moskova Bölgesi Serpuhov’da yatırımları devam eden fabrikalarının Mart 2014’de üretime başlayacağını söyledi. Hammadde temini ve kalifiye elemanın kendileri açısından en büyük sorun olduğuna değinen Alhan, “Türki Cumhuriyetlerden gelen işçiler ağır işlerde çalışıyor. Kotaların düşmesi bizim için sorun. Yatırım sürecinde bürokrasi ve izinlerin alınması hayli zorluyor. Gümrük duvarlarının aşağı çekilmesi Rusya’da yatırımı daha az cazip hale getirebilir.” dedi.

Eczacıbaşı Vitra karo grubunda lojistik müdürü Yavuz Selim Torbaoğlu da 2011’de ilk üretimi yaptıklarını, 800 bin metrekare olan yıllık kapasitenin, yeni fırının da devreye girmesi ile 2,5 milyon metrekareye çıkacağını söyledi. Fabrikalarında 180 kişi çalıştığını belirten Torbalıoğlu, “Yan sanayi ürünlerini bölgemizde bulmak çok zor. Motor yanıyor, yedeğiniz yoksa koca fabrika durmak zorunda kalıyor.” eleştirisi getirdi.

Ferrari değilseniz yerel olmak zorundasınız

Serpuhov bölgesinde Kale grubu Rusya genel müdürü Selçuk Altuğ da yaptığı değerlendirmede Rusya’da yatırımın Türkiye’den çok daha zor olduğunu söyledi. Yatırım maliyetlerinin de Türkiye’ye göre 2-3 kat daha fazla olduğunu belirten Altuğ, “1300’ün üzerinde imza almanız gerekiyor. Süreç doğru yönetilirse sonuç alınabiliyor. Tüm dünyada katma değeri yüksek olmayan ürünlerde ihracat rakamları genelde azalıyor. Ferrari değilseniz iş yaptığınız pazarda yerelleşmek zorundasınız. Rusya çok büyük bir Pazar. Hammadde kaynakları çok geniş. Uzun vadeli planlarla çalışmak lazım. Bu tür yatırımların Türkiye’ye mutlaka geri dönüşü olacak.” dedi.