Rusya’ya Yukos’u usulsüz kamulaştırdığı gerekçesi ile 50 milyar dolar ceza

Uluslar arası Lahey Tahkim Mahkemesi, petrol devi Yukos’u usulsüz kamulaştırdığı gerekçesi ile Rusya’ya 50 milyar dolar ceza kesti. Uzun süredir hapiste tutulan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in affı ile serbest kalan Mihail Hodorkovski’nin de aralarında bulunduğu eski hissedarlara Moskova yönetimi 50 milyar dolar ödeyecek.

Yaklaşık 10 yıldır devam eden davada alınan karara göre Rusya’nın ödemeyi 15 Ocak 2015’e kadar yapması gerekiyor. Gecikmesi durumunda faiz ödemeleri gündeme gelecek.

Mahkeme kararında Yukos’un siyasi olarak belirlenmiş bir dizi saldırıyla karşı karşıya kaldığı ve iflasa sürüklendiğini açıkladı. Mahkemeye göre hedef Yukos’tan vergileri tahsil etmek değil, iflasa götürerek şirkete el koymaktı.

Yukos’a vergi borçları yüzünden 2004’de el konulmuş, 2007’de kamulaştırılarak devlet petrol şirketi Rosneft’e devredilmişti. Rosneft, Yukos hislerini alımının ardından Rusya’nın bir numaralı petrol şirketi oldu. Şirket hissedarları 2005’de gayri meşru kamulaştırma gerekçesi ile Lahey Tahkim Mahkemesi’ne başvurmuş, 28 milyar dolarlık başlangıç hisselerinin 114 milyar dolara kadar yükseldiğini iddia etmişti.

Rusya’dan karara ilk tepki gösteren Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov yasal süre içinde itiraz haklarını kullanacaklarını ifade etti. Rusya Maliye Bakanlığı kararı siyasi olarak niteledi. Rusya’nın 10 gün içinde itirazda bulunması gerekiyor. Rusya’nın itiraz hakkını kullansa da davayı kazanma şansının olmadığını kaydediyor.

Karardan memnun olduğunu açıklayan Hodorkovski, “Ben bu süreç içinde taraflar arasında yer almıyorum. Herhangi bir kişisel mali çıkar talebinde de bulunmayacağım…” dedi.

Yukos’un eski büyük hissedarlarından Leonid Nevzlin karardan memnun olduğunu, Rusya’nın uluslar arası yasaları ihlal ettiğini ve gayri meşru bir şekilde şirkete el konulduğunu savundu.

Rosneft, Yukos ortakları ve Rusya hükümeti arasındaki tartışmalardan kendilerinin herhangi bir sorumluluğu olmadığını, hisselerin şirkete devrinin tamamı ile yasal bir şekilde yapıldığını açıkladı. Yukos’un hisselerinin Rosneft’e devrinden önce Surgutneftegaz tarafından düşük fiyata alındığı iddia ediliyor.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından özelleştirmelerden yararlanılarak 1993’de faaliyetlerine başlayan Yukos petrol şirketi, sahibi Hodorkovski ve Platon Lebedev tarafından hisselerinin Amerkan Chevron ve Exxon’a gizlice satılmaya çalıştığı iddiası ile 2003’de soruşturma başlamıştı. Vergi kaçırmak ve diğer mali suçlar yöneltilen Hodorkovski ve ortağı Lebedev 11 yıla yakın hapis yattı. Hodorkovski ve Lebedev geçen yıl Putin’in özel affı ile serbest kaldı.