Yukos davasında şok; Fransa ve Belçika, Rusya’nın mal varlıklarına el koydu

Uluslar arası Lahey Tahkim Mahkemesi’nin petrol devi Yukos’un usulsüz kamulaştırıldığı gerekçesi ile Rusya’ya verilen 50 milyar dolarlık cezanın tahsil edilebilmesi için Avrupa ülkeleri harekete geçti. Belçika ve Fransa, diplomatik misyonlar hariç ülkede bulunan Rusya devletine ait mal varlıklarına el koyma kararı aldı.

Fransız mahkemesinde alınan karar çerçevesinde Yukos petrol şirketinin açtığı tazminat davası ile bağlantılı olarak Rus VTB Bankası’nın Fransa’daki iştiraklerine ve diplomatik temsilciliklere ait hesaplara el konuldu. Belçika da aldığı kararla Rusya devletine ait mal varlıklarına el koyduğunu açıkladı. 47 kuruluşa yazı gönderen Belçika mahkemesi 15 gün içinde Rus varlıkları ile ilgili bilgilendirme yapmalarını istedi.

Rusya Ekonomi Bakanı Aleksey Ulyukayev ise yaptığı açıklamada, Fransa ve Belçika’da el konulan varlıkların ciddi boyutlarda olmadığını belirtti. Yaşanan gelişmelerin tatsız olduğunu ifade eden Ulykayev, “El koymaların farklı ülkelere yayılmasını bekleyebiliriz. Riskleri göz önünde bulundurmamız gerekiyor. ABD ve AB ülkelerinde Rus varlıklarına el konulma riski mevcut…” dedi.

Rusya Devlet Başkanı Yardımcısı Andrey Belousov ise Rus devletine ait varlıklara ihtiyati tedbir koyulmasının yasal olmadığını belirterek, karara mahkeme yoluyla itiraz edeceklerini açıkladı. Belousov, kararın kendileri için beklenmedik bir gelişme olmadığını da söyledi.

Moskova yönetiminin Rus devlet varlıklarına el konulması ile ilgili gelişmeleri yakından izlediklerini ifade eden Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, yaşananları anlamaya çalıştıklarını söyledi. Peskov’a göre yurt dışındaki Rus varlıklarına el konulması Rusya’da yatırım iklimini olumsuz etkilemez.

Temmuz 2014’de Uluslar arası Lahey Tahkim Mahkemesi, petrol devi Yukos’u usulsüz kamulaştırdığı gerekçesi ile Rusya’ya 50 milyar dolar ceza kesmişti.

Uzun süredir hapiste tutulan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in affı ile serbest kalan Mihail Hodorkovski’nin de aralarında bulunduğu eski hissedarlara Moskova yönetimi 50 milyar dolar ödeme yapması gerekiyor. Yaklaşık 10 yıldır devam eden davada alınan karara göre Rusya’nın ödemeyi 15 Ocak 2015’e kadar yapması gerekiyordu. Gecikme nedeni ile ek faiz ödemeleri de Rusya’nın başını ağrıtmaya devam edecek.

Mahkeme kararında Yukos’un siyasi olarak belirlenmiş bir dizi saldırıyla karşı karşıya kaldığı ve iflasa sürüklendiğini açıkladı. Mahkemeye göre hedef Yukos’tan vergileri tahsil etmek değil, iflasa götürerek şirkete el koymaktı.

Yukos’a vergi borçları yüzünden 2004’de el konulmuş, 2007’de kamulaştırılarak devlet petrol şirketi Rosneft’e devredilmişti. Rosneft, Yukos hislerini alımının ardından Rusya’nın bir numaralı petrol şirketi oldu. Şirket hissedarları 2005’de gayri meşru kamulaştırma gerekçesi ile Lahey Tahkim Mahkemesi’ne başvurmuş, 28 milyar dolarlık başlangıç hisselerinin 114 milyar dolara kadar yükseldiğini iddia etmişti.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından özelleştirmelerden yararlanılarak 1993’de faaliyetlerine başlayan Yukos petrol şirketi, sahibi Hodorkovski ve Platon Lebedev tarafından hisselerinin Amerkan Chevron ve Exxon’a gizlice satılmaya çalıştığı iddiası ile 2003’de soruşturma başlamıştı. Vergi kaçırmak ve diğer mali suçlar yöneltilen Hodorkovski ve ortağı Lebedev 11 yıla yakın hapis yattı. Hodorkovski ve Lebedev iki yıl önce Putin’in özel affı ile serbest kaldı.