Rusya'da Yüksek Lisans Eğitimi 'Üretim Odaklı' Modele Geçiyor

HABERRUS - Rusya Bilim ve Yükseköğretim Bakanlığı, yüksek lisans (aspirantura) eğitim sistemini kökten değiştiriyor.

Bakanlık Müsteşarı Dmitri Afanasyev, Sovyetler Birliği dönemindeki "şirketlerin ihtiyacına göre nitelikli personel yetiştirme" modeline dönüldüğünü açıkladı.

"Üretim odaklı lisansüstü" adı verilen bu yeni modelin, geleneksel eğitim sisteminin zayıflıklarını gidermesi ve sanayi-üniversite iş birliğini güçlendirmesi bekleniyor.

Pilot Uygulama Rostec İş Birliğiyle Başladı

Yeni sistem, 2025 yılında devlete bağlı Rostec şirketi ile iş birliği içinde pilot uygulama olarak hayata geçirildi. Şu anda 28 Rostec kuruluşu ve 21 üniversitenin dahil olduğu program kapsamında 81 öğrenci eğitim görüyor. Bu öğrencilerin 54'ü normal burslu, 23'ü hedef anlaşmalı ve 4'ünün eğitimi ise çalıştıkları şirketler tarafından finanse ediliyor. En etkili finansman modelinin, ilk tez savunmalarının ardından belirleneceği ifade edildi.

Tez Konuları Fabrikalardan, Danışmanlar Şirketlerden

Yeni modelin en dikkat çeken özelliği, öğrencilerin tez konularını doğrudan şirketlerin güncel ve uygulamalı sorunlarından seçmesi. Öğrencilere, bir akademik danışmana ek olarak, çalıştıkları işletmeden bir danışman atanıyor. Şirketler, eğitim programının oluşturulmasına, öğrenci seçim sürecine ve sınavlara doğrudan katılıyor.

Rostec yetkilisi Elena Drujinnina, "Üretim odaklı lisansüstü öğrencileri sadece araştırma yapmıyor, somut üretim sorunlarını çözüyor ve yenilikçi çözümleri gerçek üretim hattına entegre ediyor" diyerek sistemin pratik faydasını vurguladı.

Talep Patlaması: 74 Şirket 157 Kontenjan İstiyor

Sistemin talep gördüğü kaydedildi. 2026 yılı için 74 farklı işletmenin, 39 üniversitede 157 kontenjan talep ettiği açıklandı.

En popüler alanların havacılık, sistem analizi ve mikroelektronik olduğu belirtildi. Şirketlerin, tez yazımı için çalışanlarına ücretli izin verdiği, tezin başarıyla savunulması halinde tek seferlik ödemeler yaptığı ve maaşlara "adaylık" için sürekli zam yapıldığı ifade edildi.

Mevcut Sistemin Başarısızlığı Yeni Modeli Zorunlu Kılıyor

Bakanlık Müsteşarı Afanasyev, mevcut sistemin başarısızlığına dikkat çekerek, "Son on yılda, lisansüstü eğitimin asıl amacı olan tez savunmaya sadece %10-12 öğrenci ulaşabildi. Son yılda bu oran %15'e çıktı ama bu yine de kritik seviyede düşük" dedi. Afanasyev'e göre temel sorun, öğrencinin çalışmasına yön verecek "nitelikli bir işverenin" olmaması. Yeni modelin bu sorunu çözmesi bekleniyor.

Üniversiteler ve Şirketler İş Birliğinden Memnun

"Şvabe" şirketinin İnsan Kaynakları Direktör Yardımcısı Aleksey Atlanov, Bakanlığın "eğitimin müşterileri olan üretim temsilcilerini daha iyi duyduğunu" belirterek esnek eğitim programlarından memnuniyet duyduklarını ifade etti.

Ancak Samara Üniversitesi Rektörü Vladimir Bogatırev, bazı işletmelerin, iş stratejileri değişirse mezunlara iş garantisi verememekten korktukları için hedef programları sunmaktan çekindiğine dikkat çekti. Bogatırev, yeni modelin bu sorunu, hedef anlaşmaları olmaksızın normal burslu kontenjanlar içinde yürütülürse çözebileceğini söyledi.