Rusya'dan Türkiye'ye S-400 Mesajı: İade Gündemimizde Yok
HABERRUS - Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Türkiye'nin S-400 hava savunma sistemlerini iade etme ihtimalinin iki ülke ilişkilerine zarar vermeyeceğini açıkladı. Peskov, konunun son Erdoğan-Putin görüşmesinde ele alınmadığını da teyit etti.
Kremlin'in Resmi Açıklaması
Gazetecilerin, S-400'lerin iadesinin ilişkilere "darbe vurup vurmayacağı" ve konunun iki liderin Aşkabat'taki son görüşmesinde gündeme gelip gelmediği yönündeki sorularını yanıtlayan Peskov, net ifadeler kullandı:
"Hayır, böyle düşünmüyoruz. Ayrıca bu konu gündemde de değildi."
Bu açıklama, Bloomberg ajansının daha önceki iddialarını da dolaylı olarak yalanlar nitelikte. Ajans, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Aşkabat görüşmesinde S-400'lerin iadesini Putin'e ilettiğini öne sürmüş, ancak Kremlin bu iddiayı daha önce "Böyle bir talep iletilmedi" diyerek reddetmişti.
İddiaların ve Arka Planın Özeti
Bloomberg'in anonim kaynaklara dayandırdığı haberine göre: * Türkiye, 2017'de 2.5 milyar dolara satın aldığı S-400 sistemlerini iade etmeyi gündeme getirdi. * Ana motivasyonun, ABD ile ilişkileri normalleştirmek, ABD yaptırımlarının (CAATSA) kalkmasını sağlamak ve F-35 programına dönüş yolunu açmak olduğu iddia edildi. * Türkiye'nin, ödediği bedelin iadesini talep ettiği, ancak bunun NATO müttefikleriyle diplomatik kazanımlar yanında ikincil görüldüğü belirtildi.
Mevcut Durum ve Teknik-Hukuki Engel
S-400 meselesi, Türkiye ile ABD arasında yıllardır süren temel askeri-diplomatik krizin odağında. Sistemler Türkiye'ye teslim edilmesine rağmen, ABD baskısı nedeniyle hiçbir zaman aktif hizmete alınmadı ve depolarda tutuluyor.
Rusya tarafı ise, sözleşme gereği Türkiye'nin bu sistemleri üçüncü bir ülkeye satamayacağını veya devredemeyeceğini, böyle bir hamlenin Moskova'nın açık onayını gerektirdiğini sürekli vurguluyor. Bu da, iade işleminin önündeki teknik ve hukuki zorluğa işaret ediyor.
Analiz: İlişkilerde "Hasarsız Ayrılma" Sinyali
Peskov'un "ilişkileri etkilemez" açıklaması, Rusya'nın konuya son derece pragmatik ve esnek bir şekilde yaklaşabileceğinin sinyalini veriyor. Bu tutum şu anlama gelebilir:
- İlişki Dinamiğinin Olgunluğu: Moskova, Ankara ile ilişkilerini tek bir savunma projesine indirgemediğini, çok boyutlu işbirliğinin (enerji, turizm, tarım, dış politika koordinasyonu) daha önemli olduğunu ima ediyor.
- Realist Beklenti: S-400'lerin fiilen kullanılmaması ve Ankara'nın Batı ile ilişkilerde yaşadığı sıkıntılar göz önüne alındığında, Rusya böyle bir gelişmeyi şaşırtıcı bulmayabilir.
- Pazarlık ve Tazminat: Açıklama, iadenin teknik olarak mümkün olması halinde, bunun karşılıklı anlaşmayla ve muhtemelen Türkiye'nin finansal kaybını karşılayacak bir şekilde (sistemlerin geri alınması veya farklı bir anlaşma) çözülebileceği izlenimini veriyor.
- Kriz Yönetimi: Kremlin, konuyu ilişkilere "darbe" olarak nitelendirmeyerek, potansiyel bir anlaşmazlığın tansiyonunu düşürüyor ve diyaloğu sürdürme kapısını açık tutuyor.
Sonuç olarak, Kremlin'in açıklaması, S-400 krizinin çözümünde "kazan-kazan" formülü arayışının ve Türkiye ile stratejik diyaloğun bozulmasını istemediklerinin bir göstergesi. Ancak, iadenin teknik ve hukuki yönü ile ABD'nin somut adımları (yaptırımların kaldırılması, F-35 konusunda netlik) belirsizliğini koruyor.