Türk Lirasının aşırı değer kaybetmesi Gazprom’u harekete geçirdi
HABERRUS - Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz ve Liranın yabancı para birimleri karşısında aşırı değer kaybetmesi, Gazprom’u endişelendirdi.
Rusya’nın amiral gemisi Kommersant Gazetesinde yer alan iddiaya göre Türk Lirasının aşırı değersizleşmesiyle Türkiye’nin ödeme sorunu yaşayabileceğini düşünen Rusya, bu yıl sonu yenilenecek gaz anlaşmaları için Hazine garantisi veya ön ödemeli veya peşin gaz satışı formülü isteyebilir.
Hazine garantisi veya ön ödemeli sistem
Kommersant’ın “Gazsız Lira” başlıklı haberinde Türkiye’nin sadece 2019’daki “al ya da öde” sisteminden özel şirketlerin Gazprom’a 1,7 milyar dolar borcu olduğu, bu yıl sonunda da Türkiye’nin Rusya’yla olan bir çok doğalgaz anlaşmalarının sona erdiğini belirtiyor.
‘Liradaki keskin düşüş, Türkiye ile Gazprom arasında bazıları yıl sonunda sona erecek olan gaz sözleşmelerinin yeniden müzakere edilmesini zorlaştırabilir.’ İfadelerini kullanan Kommersant, Rusya’dan gaz ithal eden Türk özel şirketlerin gaz için ödeme yapma kabiliyetinin sorgulandığına vurgu yapıyor.
Analistlere göre, bu durumda Rusya’nın Türk hükümetinden doğrudan devlet garantileri veya ön ödemeli tedariklere geçmek zorunda kalacağı belirtiliyor.
Tüm bu sebeplerden dolayı Gazprom’un Hazine garantisi veya ön ödemeli sisteme geçerek Türkiye’ye gaz satışının hepsini yeni anlaşmalarda sadece BOTAŞ’a satma isteyebileceği vurgulanıyor.
TL’nin değer kaybetmesi, gaz alımını, özel şirketler bir yana, Botaş için bile zorlaştırıyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın artan enflasyona karşı sıkı para politikasına geçmeyi reddetmesi nedeniyle Kasım ayında kademeli zayıflamadan hızlı bir düşüşe dönüşen lira, yılın başından bu yana dolar karşısında değerinin yüzde 45'inden fazlasını kaybetti ve bunun yarısı Kasım ayında yaşandı. 23 Kasım'da 1 Lira 1 dolar karşılığı 13,45 liraya düştü.
Küresel gaz fiyatlarının artmasıyla birlikte yerel para biriminin değer kaybetmesi, ithal gaz alımını, özel şirketler bir yana, Botaş için bile zorlaştırıyor.
Aynı zamanda, Rus gazı şu anda Türkiye için piyasadaki en ucuz seçeneklerden biri ve Gazprom'a göre, 2021'in on ayında arz %110 artarak 23 milyar metreküpe ulaştı. Gazprom'un Türkiye ile kontratlarının toplam portföyü şu anda 32 milyar metreküp.
FNEB'den uzaman Aleksey Grivach, "Gazprom'un önemli bir müşterisi olarak Türkiye'nin ölçeği ve özel ithalatçıların yükümlülüklerini yerine getirmesiyle ilgili kronik sorunlar göz önüne alındığında, durum gerçekten çok önemli" diyor.
Uzmana göre, Türkiye özel şirketleri Rus gaz tedarik zincirinde tutmayı planlıyorsa, ödeme güçlerine devlet garantileri sağlamak zorunda.
Buna alternatif olarak, Türk şirketlerle tam veya kısmi ön ödeme koşuluyla nispeten kısa vadeli sözleşmeler yapılması gündemde. Ayrıca Gazprom, Türk şirketlerine yoğun talebi karşılamak için elektronik ticaret platformunda gaz satın almalarını teklif edebilir.
Tüm bu seçeneklerle yıl sonunda bitecek olan sözleşmelerin yenilenmesiyle Türkiye’nin aldığı gaz fiyatları mevcut anlaşmaların çok üzerinde olacak. Bu da en çok vatandaşa yansıyacak.
