'Kiev, Ankara'yı çatışmaya taraf yapmak istiyor.'

HABERRUS - Ukrayna tahıl ihracatında uzun süredir Ukrayna ile Rusya arasında aracılık rolü oynamaya çalışan Ankara, Kiev'in Rus kontrolündeki Berdyansk'tan gelen tahıl yüklü bir gemiyi tutuklama çağrısı yapmasıyla zor bir karar vermek zorunda kaldı.

Pazar günü, Reuters tarafından Ukrayna'nın Türkiye Büyükelçisi Vasily Bodnar'a atıfta bulunarak verilen haberde, Türk gümrük temsilcileri tarafından "Ukrayna tahılı" olduğu iddia edilen bir Rus kargo gemisinin gözaltına aldığını duyurdu.

Rusya’nın önde gelen gazetelerinden Nezavisimaya, Anatoli Komrakov imzalı haberinde, olayın detaylarını inceliyor ve çok enteresan bilgileri okuyucularla paylaşıyor.

Uzmanlara göre, Türkiye'nin Kiev'den gelen baskıya boyun eğmeyeceği düşünülüyor. Aksi takdirde Ankara, "küresel tahıl krizi"nin çözümünde arabulucu olarak önemli rolünü kaybedecektir.

Ayrıca, Kremlin’den yapılan açıklamada, Türk kara sularına tahıl yüklü geminin gözaltına alındığına dair kendilerine resmi bir bildirinin gelmediği vurgulanıyor.

Şirket Estonya'ya, gemi Kazakistan’a ait

Rus gazetesine göre tahıl yüklü gemi, Rus bayrağı ile seyahat ediyor ancak gemi Kazakistan’a ait. Ayrıca Türkiye ile tahıl anlaşması yapan şirket ise Estonya’ya ait. Reuters'e göre, Ukrayna Başsavcılığı bu geminin tutuklanması talebinde bulunuyor.

Ancak tahıl anlaşması Türk ve Estonya şirketleri arasında imzalanmış. Gemi Rus bayrağı altında seyrediyor, ancak gemi Kazakistan ulusal demiryolları KTZ - KTZ Express Shipping'in yan kuruluşuna ait.

Kazakistan ulusal demiryolları KTZ, Ukrayna'nın yetkili organları ile birlikte itirazın gerçekliğini kontrol ettiklerini ve iki ülkenin büyükelçileriyle istişarelerde bulunduklarını açıkladı. Ayrıca şirket, kuru yük gemisinin Rus kiracısına Berdyansk'tan Türkiye'ye taşınan tahılın menşeinin açıklığa kavuşturulması için bir talep gönderdi. Tüm destekleyici belgeleri - sözleşmeler, sertifikalar vb. - acilen görmek istiyorlar.

Ekim 2021'de KTZ Express Shipping'in Rus şirketi Green Line ile Kasım 2022'nin sonuna kadar mürettebatsız bir gemi kiralama anlaşması imzaladığı biliniyordu. "Yeşil Hat" ise, Estonya şirketi Mangelbert OU ile Ukrayna'dan Türkiye'ye tahıl taşımacılığı için hizmet sağlanması için bir sözleşme imzaladı. Avrupa'da kayıtlı bir şirket olan satıcı, işlemin yasal olduğunu beyan etti.

‘Amaç Ankara’yı krizin tarafı yapmak’

Ankara, Kiev ve Moskova arasında önemli bir aracı. Haziran ayında Türkiye, Karadeniz üzerinden taşınacak tarım ürünlerini yeniden ihraç etmeye hazır olduğunu açıkladı. Erdoğan'a göre, Ukrayna limanlarında tarım ürünleri taşımaya hazır yaklaşık 20 Türk ticaret gemisi var. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, Ankara'nın çok özel bir maddi fayda da elde edeceğini söyledi: Türk makamları Ukrayna'dan %25'ten fazla bir indirimle tahıl satın almayı planlıyor.

Ayrıca Rusya ve Türkiye Dışişleri Bakanları Sergey Lavrov ve Mevlüt Çavuşoğlu 8 Haziran'da Ankara'da yapılan görüşmelerde tahıl koridoru oluşturma konusu tartışıldı. Devlet Başkanı Vladimir Putin daha önce, Kiev limanlarını mayınlardan temizlerse Moskova'nın Ukrayna tahılı taşıyan gemilerin engelsiz geçişini garanti edeceğini söylemişti.

Kiev, en başından beri Türkiye'yi çatışmaya taraf yapmaya çalıştı, Rusya Federasyonu'na karşı yaptırım uygulanmasını istedi ve genel olarak ortak bir Batı pozisyonuna bağlı kaldı, bu nedenle tahıl ile ilgili bölüm bu girişimlerle aynı doğrultuda, kesinlikle devam edecek.

İç siyasette Erdoğan’ı zor durumda bırakabilir

Rus uzman siyasi analist Andrey Suzdaltsev, Rus gemisinin tutuklanmasının Türk cumhurbaşkanı Erdoğan’ın muhaliflerine yeni argümanlar vereceği görüşünü savunuyor.

Rus uzman, Türk yetkililerin gemiyi ve kargoyu kontrol edeceklerini ve belgelerin düzgün olduğundan emin olarak, ‘‘tutuklama için hiçbir neden yok" açıklaması yapacaklarını iddia ediyor.

Uzman, Türkiye'nin bu tahılı tutuklamaya ve kamulaştırmaya çalışmasının pek mümkün olmadığına inanıyor. “Bu durumda Türkiye'nin çıkarına olmayan önemli bir tedarik kanalı bloke olur” diyor.

Söz konusu bölgelere göre, Ukrayna'nın pazarlanabilir tüm tahıllarının dörtte birinden üçte birine kadarını ve dahası, İtalyanların spagettileri için satın almayı sevdiği tahıllarını ürettiği bölgeler arasında yer alıyor. Bu hattın bloke edilmesi bu açıdan da bu ülkelere fayda sağlamayacak.

Türkiye, ayrıcalıklarını kaybedebilir

Uzmanlara göre Türkiye tüm bunlara rağmen Kiev’den yana tavır alırsa, sahip olduğu ve olacağı ayrıcalıklarını kaybedebilir. Tahıl müzakerecisi işlevi elinden alınır.

‘Türkiye, Türk düşmanlığına dönüşebilecek zor bir durumla karşı karşıya’

Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü müdürü Aleksey Maslov, genelde Erdoğan’ın bu gibi durumlarda çok hızlı kararlar verdiğini vurgulayarak, ülkenin bu konuda arabuluculuk işlevini kaybedebileceğine dikkat çekiyor.

Türkiye'nin Karasu limanındaki gümrük yetkilileri, Ukrayna tahılı taşıdığı iddia edilen bir Rus kargo gemisinin alıkonulduğuna ilişkin haberi ne doğruladı ne de yalanladı. Rusya'nın Türkiye Büyükelçiliği Pazar günü yaptığı açıklamada, Ankara'nın Rus kargo gemisinin gözaltına alındığını resmen açıklamadığını söyledi. Deniz Trafiği izleme servisinin verileri, kargo gemisi Zhibek Zholy'nin 1 Temmuz'da Karasu limanına ulaştığını ve hala yakınında olduğunu gösteriyor. TASS raporlarına göre, gemi limanın doğusuna kısa bir mesafede demirlemiş durumda.

Limandaki bir kaynak, geminin 1 Temmuz'dan bu yana Türk makamlarından Karasu'ya girip boşaltmak için izin beklediğini ancak henüz gemiyi almadığını söyledi. Ajansın muhatabına göre, Zhibek Zholy'de 7.000 ton tahıl var. Doğan ajansı, tahılın Karasu limanında boşaltıldıktan sonra kamyonla Türkiye'nin orta kesimindeki Konya şehrine taşınacağını bildirdi.