Bir Orta Asya ülkesi daha Kiril alfabesini bırakarak Latin alfabesine geçti

HABERRUS - Sovyetler Birliği döneminden itibaren 80 yıldır Kiril alfabesi kullanan Kazakistan, Latin alfabesine geçiyor.

Kazakistan’da Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 90’lı yıllardan beri zaman zaman gündeme gelen Latin alfabesine geçiş, 2017 yılında kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in çabaları sonucu başlanan süreçte sonuca yaklaşıldı.

Kazakistanlı uzmanlar tarafından hazırlanan 31 Latin harfinden uyarlanan Kazak alfabe Başbakan Askar Mamin’in başkanlık ettiği Ulusal Komisyonu’nda tanıtıldı.

Başbakan Mamin, yeni alfabenin geliştirilmiş nüshasının, Kazak dilinin yaygınlaşmasına yeni bir ivme kazandıracağını ve modernleşmesine katkıda bulunacağını söyledi. Toplantıda, komisyon üyelerince 2023 - 2031 yılları arasında ülkede kademeli olarak kullanılmaya başlanacak Latin harflerine uyarlanan yeni Kazak alfabesinin tanıtımı yapıldı. Ahmet Baytursunov Dil Bilimi Enstitüsü tarafından geliştirilen alfabe “bir ses-bir harf” ilkesine göre hazırlandı.

9’u ünlü 31 temel harf bulunuyor

Latin harflerine uyarlanan yeni Kazak alfabesinde, 9’u ünlü 31 temel harf bulunuyor. Ancak alfabede yer almayan x,w gibi harfler ise yabancı kökenli kelimelerde kullanılacak. Ayrıca Kazakistan Türkçesi'ne ait bazı sesler çift nokta imi, uzatma imi, çengel imi ve kısaltma imi gibi işaretlerle belirlenecek.

Söz konusu alfabeyi geliştirme sürecinde 40’tan fazla nüshanın incelendiği ve eğitim kurumlarında yeni alfabe ile yazma ve okumaya ilişkin anket çalışmaları gerçekleştirildiği belirtiliyor.

Ülke ambleminden ders kitaplarına yeni alfabeyi her alanda uygulamaya geçiren Kazakistan’da, tüm resmi sürecin 2025’e kadar tamamlanması planlanıyor. 

Kazakistan’da 1929-1940 yılları arasında Latin alfabesi kullanılmış daha sonra ise yeniden Kiril alfabesine dönülerek 1940’tan itibaren Kiril alfabesi kullanılmıştı.