Kazakistan referandumda ‘evet’ dedi: İşte Anayasada değişen tüm maddeler
HABERRUS - Eski Sovyet ülkesi Kazakistan’da kısmi demokrasiye geçiş niteliği taşıyan Anayasa değişikliği referandumundan evet çıktı.
5 Haziran Pazar günü ülke genelinde anayasanın üçte birinde değişiklikleri öngören referandumun resmi olmayan ilk sonuçları açıklandı.
Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu'ndan yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev tarafından önerilen anayasa değişikliklerinin desteklendiği sonucunun çıktığı belirtildi.
Merkez Seçim Kurulu Başkanı Nurlan Abdirov düzenlediği basın toplantısında referandumda 11 milyon 734 bin 642 seçmenden 7 milyon 986 bin 293 kişinin oy kullandığını söyledi.
Referanduma katılan seçmenin yüzde 77.18’nin anayasa değişikliğini kabul ederek Evet oyu verdi. yüzde 18.6 seçmen karşı oy kullandı. Oyların yüzde 2.58’inin ise geçersiz sayıldı.
En yüksek katılım Türkistan Eyaleti’nde
Referanduma katılımın en yüksek olduğu bölge yüzde 80.6 ile Türkistan Eyaleti olurken en düşük katılım ise yüzde 33.3 ile Almatı şehrinde gözlendi. Başkent Nur-Sultanda ise katılım yüzde 57.06 olarak gerçekleşti.
Kazakistan.kz'nin haberine göre Nisan ayında başkentte Halklar Asamblesi’nin toplantısında konuşan Cumhurbaşkanı Tokayev, Kazakistan’ın toplumun her alanında cesur bir değişim yolunda olduğunu, bu bağlamda ülkenin siyasi sistemini kökten değiştirecek bir Anayasa değişikliğine ihtiyaç olduğunu açıklamıştı.
Euronews’te yer alan habere göre 2022'nin ocak ayı başında çıkan kitlesel olaylar sonrası ülkede yönetim sisteminin yeniden inşası için gerçekleştirilen referandum ile en son 1995'te kabul edilen mevcut anayasanın 33 temel maddesi değiştirildi.
İşte Anayasada değişen tüm maddeler:
Anayasada "Kazakistan toprağı ve yer altı doğal kaynakları devletin mülkiyetindedir" maddesi "Kazakistan toprağı ve yer altı doğal kaynakları halka aittir" olarak değişecek.
İdam cezası tamamen kaldırılacak.
Kazakistan Cumhurbaşkanı, Anayasa Konseyi, Yüksek Mahkeme, Merkez Seçim Komisyonu, Sayıştay başkanları, üyeleri, hakimler, kolluk kuvvetleri çalışanları, milli güvenlik güçleri ve askeri personel görevleri sürdüğü sürece siyasi partiye üyesi olamayacaklar.
Cumhurbaşkanının yakın akrabalarının devletin üst düzey görevlerine ve kamu ortaklığındaki şirketlerin yönetimine getirilmesi yasaklanacak.
Devlet başkanının büyükşehir belediye başkanları ile eyalet valilerinin kararlarını iptal etme yetkisi kaldırıldı. Bu şekilde parlamentonun yetkileri arttırıldı ve mevcut süper başkanlık yönetim sistemi son bulacak.
Cumhurbaşkanının parlamentonun üst kanadı senatoya atadığı milletvekili sayısı 15’ten 10’a düşürülecek. Bunların 5’i Kazakistan Halk Asamblesi tarafından önerilecek.
Kanunları kabul etme yetkisi sadece parlamentonun alt kanadı mecliste olacak. Söz konusu reformla yetkilerinin genişletileceği mecliste tüm toplum tabakasının temsil edilmesi için nispi temsil sistemi uygulanacak.
Ayrıca daha önce büyükşehir belediye başkanları ile eyalet valilerinin cumhurbaşkanı tarafından atandığı ülkede, bundan sonra söz konusu adayların ilk önce yerel meclis milletvekillerince onaylanması gerekecek.
Meclisin devlet bütçesini sorgulama fonksiyonu genişleyecek.
Kazakistan insan hakları ombudsmanı ile ilgili madde eklenecek. Böylece, ombudsman görevi bağımsızlaştırılacak ve görevi boyunca senatonun onayı olmadan tutuklanamayacak.
Kazakistan’ı 28 yıl yönettikten sonra mart 2019’da görevinden istifa eden kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in anayasal statüsünün yer aldığı Birinci Cumhurbaşkanı'na ilişkin kanun da yürürlükten kalkacak.