Kazakistan 'Süper Başkanlık' ‘tan 'Güçlü Parlamento' sistemine geçiyor

HABERRUS - Kazakistan’da yıl başında başlayan protestoların bastırılması sonrası kurucu devlet başkanı Nursultan Nazarbayev’in görevinden alınması ve yakın akrabalarının devlet ve kamu ortaklı özel şirketlerdeki görevlerinden el çektirilmesiyle başlayan reformlar hız kesmeden devam ediyor.

Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ülkesinin mevcut "süper başkanlık" yönetim sistemini sonlandırarak parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemine geçeceğini duyurdu.

Tokayev, Parlamento Genel Kurulunda halka seslendi.

Moskovsky Komsomol’ün haberine göre Kazakistan'ın siyasi sisteminin kapsamlı yenilenmesi için yeni reform paketini açıklayan Tokayev, reformun ilk önce tutarlı demokratikleşmeyi ve devletin istikrarı ile yönetilebilirliğini sağlamayı amaçladığını bildirdi.

Ülkenin radikal bir şekilde yeniden düzenlenmesi için bir dizi reform önerdi.

Ocak olaylarını bir darbe girişimi olarak nitelendiren Kazak başkan, “Devlet kurumlarımız için büyük bir sınavdı. Ancak kötü niyetleri gerçekleşmedi. Halkımın sonuna kadar yanında olacağımı her zaman söyledim. Aralarında ünlü şahsiyetler vardı. Askeri ve özel teşkilatların liderleri vardı. Hatta iletişimin kontrolünü bile ele geçirdiler. Durumu istikrarsızlaştırmak için tüm eylemleri kullandılar” dedi.

Ülkede mevcut süper başkanlık sistemi sona erecek

Kazakistan, süper başkanlık hükümet biçiminden başkanlık cumhuriyetine geçeceğini vurgulayan Tokayev, bugün her şeyin Başkan'ın etrafında döndüğünü bunun yanlış olduğunu, ayrıca Cumhurbaşkanının iktidar partisi Amanat'ın genel başkanlığı görevinden ayrılacağını çünkü "siyasi egemenliğin” engellenmesi gerektiğini söyledi.

Merkez Seçim Komisyonu, Sayıştay Komitesi ve Anayasa Konseyi gibi kurumların başkanları ile üyeleri siyasi partilere üye olamayacak.

‘‘Cumhurbaşkanının hiçbir akrabası bundan böyle kamu görevinde bulunma hakkına sahip olmamalıdır. Her türlü siyasi kayırmacılık da geride bırakılmalıdır. Siyasi dönüşüm, hayatın her alanında adil ve “adil oyun kurallarının" oluşturulmasını, adam kayırmacılığın ve tekellerin ortadan kaldırılmasını hedefliyor."

Ayrıca Tokayev, iş adamlarının siyasetten uzaklaştırılması gerektiğine vurgu yaparak, bu nedenle, "akimlerin ve vekillerinin parti şubelerinde görev almalarının hukuken yasaklanması gerekmektedir.” İfadelerini kullandı.

Parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş yapılacak

Tokayev'e göre, toplumun daha fazla demokratikleşmesi için sağlam bir temel oluşturarak "oyunun kurallarını" değiştirmek gerekiyor. Ona göre, "Aşırı cumhurbaşkanlığı yetkilerinin reddedilmesi, ülkedeki siyasi modernleşmenin geri döndürülemezliğini sağlayacak önemli bir faktör olacaktır."

Ülkenin parlamentosu hakkında: Yasama organı artık karma bir sisteme göre oluşturulacak: "Yüzde 70 oransal, yüzde 30 - çoğunluk esasına göre." Kazakistan'da siyasi partilerin tescili de daha kolay hale gelecek. Bunun için partinin en az 5.000 üyesi olması gerekir. Tokayev ayrıca seçimlere dış müdahalenin kabul edilemezliğine ilişkin bir yasanın çıkarılmasını da talep ediyor.

Parlamentonun üst kanadı Senatonun kurulumu değişecek

Daha önce 15 senatörün cumhurbaşkanı tarafından atandığı Senatoda bu sayı 10’a düşürülecek. Bunların 5’i Kazakistan Halk Asamblesi tarafından önerilecek. Böylece asamblenin Meclise milletvekili atama fonksiyonu kaldırılacak.

Kanunları kabul etme yetkisi sadece Parlamentonun alt kanadı Mecliste olacak. Söz konusu reformla yetkilerinin genişletileceği Mecliste tüm toplum tabakasının temsil edilmesi için nispi temsil sistemi uygulanacak.

İfade özgürlüğü hakkında da değerlendirmelerde bulunan Tokayev, medyanın, kişilerin emirleri üzerine çalışmaması gerektiğine özgür olması gerektiğine vurgu yaparak bunun için medya yasasını gözden geçirmek gerektiğini söyledi.

"Medya rekabetçi ve bağımsız olmalıdır. Bu ilke artık her medeni ülke için özellikle önemlidir” ifadelerini kullandı.

Yönetimin basitleştirilmesi için Başkan, Kazakistan'da birkaç yeni bölge oluşturulmasını önerdi. Bunlar arasında; merkezi Semey'de bulunan Abay bölgesi ve Zhezkazgan'da merkezi olan Ulytau bölgesi. Almatı bölgesini iki bölüme ayırın - Almatı ve Zhetysuy.

Ayrıca Tokayev, hükümetin bürokrasi olmadan hızlı kararlar almasını tavsiye etti: "Sistem düzeyinde, ülkenin kalkınmasını ciddi şekilde engelleyen aşırı bürokratikleşmeyi ortadan kaldırmak gerekiyor." Bir Durum Merkezine de ihtiyaç var. Bilgileri gerçek zamanlı olarak analiz eden ve özel acil durum önlemleri geliştiren , devlet aygıtının bürokrasiden arındırılmasına ilişkin bir kararname imzalama sözü verdi.

Söz konusu reformun yürürlüğe girmesi için yıl sonuna kadar 20 kanun kabul edilecek.

Cumhurbaşkanına göre, "Bugün önerilen tüm girişimlerimin uygulanması için Anayasa'da 30'a yakın değişiklik yapılması gerekiyor."