Rus uzmanlardan İran örneğiyle ekonomik kriz uyarısı
HABERRUS - Batılı devletlerin ağır yaptırımları altında bulunan Rus ekonomisine ilişkin Rus uzmanlardan uyarılar geldi.
Rusya Bilimler Akademisi Ekonomi Enstitüsü'nden uzmanlar Natalia Smorodinskaya ve Danil Katukov, petrole dayalı ekonomilerden İran’a 2011 yılında uygulanan ağır yaptırımlar sonrası ekonomide yaşanan çöküşün bir benzerinin Rusya için planlandığını, bu bağlamda Rus ekonomisi için 3 kritik kırılganlık tehlikesinin halen sürdüğü uyarısında bulundu.
Rusya Bilimler Akademisi Ekonomi Enstitüsü Bülteni dergisinin Aralık sayısında yayınlanan makalede, 2011 yılında İran'a uygulanan yaptırımların ülkenin petrol endüstrisini, bütçesini ve ekonomisini anında baltaladığı belirtiliyor.
Makalenin yazarları, benzer yaptırımların 2022 yılında Rusya’ya uygulandığını, Rusya'nın yaptırım krizinin gelişmesini erteleyerek döviz fazlası elde edebilmeyi başardığını ancak 2023'te Rus ekonomisinin daha önce İran'ı etkileyen, bu kadar büyük olmasa da bir takım olumsuz sonuçlarla karşı karşıya olduğuna dikkat çekti.
Uzmanlar, Rus ekonomisinde alarm zillerinin; alternatif ortaklara bağımlılık, hammadde uzmanlığından kaçamamanın yanı sıra dövizdeki devalüasyon ve yüksek enflasyon için çaldığını belirtiyor.
İran deneyimini analiz eden Smorodinskaya ve Katukov, Rusya'nın "yaptırımların en sorunlu, stresli aşamasından" geçmek zorunda kaldığında, emtia bazlı bir ekonomi olarak karşı karşıya kalabileceği birçok "çözülmesi zor" sorun olduğunu tespit etti.
Öte yandan Rusya'daki durumun kendine has özelliklerinin, onlarca yıldır yaptırımlar altında yaşayan İran'la "uzun vadeli net paralellikler kurmaya" izin vermediğini de belirten Uzmanlar, yaptırımlara karşı “direnç ekonomisinin” üç ana sorunu arasında şunları sıralıyor:
Alternatif ortaklara bağımlılık
Uzmanlar, yaptırım kısıtlamaları zemininde alternatif ortaklarla bağ kurmanın ülkeyi mevcut ve gelecekteki gelir kaybına karşı sigortalamadığını, Rusya'nın Doğulu ortaklarının, Batılı ortaklarla kopan bağları ancak kısmen telafi edebildiğini belirtiyor. Bu durumun uzun vadede aşılması gereken bir numaralı sorun olarak görüyor.
“Hammadde uzmanlığından” kaçamamak
Teknolojik sınırlamalar nedeniyle ithal ikamesi gerileyici hale geliyor. Çoğu sektörde ithal ikamesi, eski teknolojilere dayanarak veya tersine mühendislik ve paralel ithalat yoluyla gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda sınırlı dış talep, dar iç taleple birleşerek işletmenin ölçek ekonomisi elde etmesine izin vermiyor. Bu durum da gelişen sektörlerde teknolojik alt yapı eksikliklerini beraberinde getiriyor. Uzun vadede bu durum imalat ve üretim sanayiinde ciddi sorunlara yol açabilir.
Para biriminin devalüasyonu ve enflasyon
Uzmanlar, yaptırımların uygun şekilde atlatılmasının ekonomiyi ulusal para biriminin değer kaybından ve yüksek enflasyondan kurtarmayacağına dikkat çekiyor. Enflasyon, yapısal dengesizliklerden, özellikle de ihracatın daralmasından, maliyetlerde onaylanmış bir artıştan ve Batı'dan yapılan ithalatlar için ödenecek paranın bulunmamasından kaynaklanacak.
Rus uzmanlar sadece Merkez Bankası’nın Para politikasını sıkılaştırarak bu enflasyonla başa çıkmanın imkansız olduğu, öncelikle yapısal sorunların ortadan kaldırılması gerektiği konusunda uyarıyor.
İran ve Rusya yaptırımları
İran, 22 Şubat 2022'ye kadar yaptırımlara tabi şirket ve şahıs sayısında dünya lideriydi. Ancak Ukrayna'da çatışmaların patlak vermesi ve Batılı ülkeler tarafından alınan kısıtlayıcı önlemlerin ardından Rusya, yaptırımlara maruz kalan kişi sayısında dünya lideri oldu.
Castellum.ai yaptırım izleme veritabanı, Şubat 2022'den Ekim 2023'e kadar Rusya'ya 15 bin 2 yüz yaptırım uygulanıyor.