KEK Rusya Eşbaşkanı Novak: Samsun-Ceyhan’da Türkiye’nin cevabı bekleniyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye-Rusya arasında ortak bakanlar kurulu gibi çalışan Üst Düzey İşbirliği Konseyi’nin (ÜDİK) üçüncü toplantısı için 3 Aralık’ta İstanbul’a gidiyor. Putin’e Türkiye ziyaretinde Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Karma Ekonomik Komisyon’un (KEK) Rusya Eşbaşkanı ve Enerji Bakanı Aleksandr Novak ve çok sayıda Rus iş adamı eşlik edecek. Enerji Bakanı Novak ziyaret öncesi iki ülke ticaret, ekonomi ve enerji ilişkilerini Türk basın mensupları ile değerlendirdi.
Türkiye-Rusya arasında enerji ilişkilerinin çok üst seviyede olduğunu kaydeden Novak, Samsun-Ceyhan petrol boru hattı ile ilgili projede transit geçiş ücretlerinde anlaşma sağlanamadığı için beklemede olduğunu söyledi. Boğazlardan geçen petrol tankerlerinin yoğunluğu dikkate alındığında İstanbul’un güvenliği açısından da stratejik önem arz eden proje ile ilgili değerlendirmede bulunan Novak, “Samsun-Ceyhan petrol boru hattı projesi uzun yıllardır görüşülüyor. Rosneft, Transneft, Türk belki İtalyan şirketlerin bu konudaki çalışmaları sürüyor. 550 kilometre uzunluğundaki proje ile ilgili henüz bir karar alınamadı. Maddi açıdan iki tarafı memnun edecek sonuçlar çıkmadı. Projenin maliyeti diğer taşıma yolları ile rekabet edecek seviyede değil. Rusya tarafı kendi hazırladığı maliyet raporu ve işletim konusundaki teklifini Türkiye tarafına sundu ve cevap bekliyor. Cevap alınmasının ardından görüşme ve çalışmalara devam edilecek.” dedi. Bakan Novak, 2011’de Rusya’nın 1 ton petrol geçişi için 55 dolar teklif verdiğini, Türkiye’nin de 77 dolar civarında bir rakam önerdiğini hatırlattı.
Samsun-Ceyhan petrol boru hattına Rus şirketler Rosneft ve Transneft’in ortak olmaları ile ilgili mutabakat sağlanmıştı. Yıllık kapasitesi 50-70 milyon metreküp arasında olacak hattın toplam maliyeti 3 milyar doları bulacak. 550 kilometre uzunluğundaki projeye Çalık ve İtalyan Eni yüzde 50’şer ortak. Rus şirketler 25 milyon tonluk sevkiyat için garanti verirken, Kazakistan petrollerinin de hattan taşınması planlanıyordu. Samsun-Ceyhan’la ilgili Türkiye'den Çalık Grup ve İtalyan Eni enerji şirketi arasında Ekim 2009'da Milan'da ilk anlaşma imzalanmıştı.
Güney Akım’a 7 Aralık’ta ilk kaynak yapılıyor
Türkiye’nin Rusya’dan en çok doğalgaz ithal eden ülkelerin başında geldiğini ifade eden Rusya Enerji Bakanı, “2011’de Türkiye 43 milyar metreküp doğalgaz ithal etti. Bunun 26 milyar metreküpünü, yani yüzde 60’ını Rusya’dan aldı. Bu bakımdan biz her zaman Türkiye’nin ihtiyacı doğrultusunda hareket ediyoruz. Türkiye ekonomisi ile birlikte enerji açısından en çok büyüyen pazar. Çıkarlarımız açısından doğalgaz alanında ilişkilerimizin iyi devam etmesini ve korunmasını önemsiyoruz. Türkiye’ye hem Mavi Akım hem de özel şirketler aracılığı ile doğalgaz arz ediyoruz. 2011 yılında Güney akım konusunda Türkiye’nin izin vermesinden dolayı minnettarız. Şu anda hazırlıklar devam ediyor. 7 Aralık’ta Güney deniz altından yapılacak kısmı ile ilgili ilk kaynak yapılacak. Şimdilik Güney Akım projesinde Türkiye’nin yer alması öngörülmüyor.” bilgisini verdi. Türkiye’de enerji sektörünün libarelleşmesi çerçevesinde özel şirketlerin de 2013 sonrası için 6 milyar metreküplük doğalgaz alımı ile ilgili anlaşma sağlandığını hatırlatan Novak, BOTAŞ ile 25 yıllık anlaşmanın sürdüğünü ifade etti.
Nükleerde çalışmalar grafiğe uygun ilerliyor
Rusya ve Türkiye arasında en ciddi çalışmalardan birinin nükleer enerji alanında olduğuna işaret eden Bakan Novak, “Bildiğiniz gibi 12 Mayıs 2010’da Rusya ile Türkiye hükümetleri arasında Türkiye’de ilk nükleer santralin kurulması ile ilgili anlaşma imzalandı. Özellikle Türkiye için ilk olduğunun altını çizmek istiyorum. Bu Rusya ve Türkiye tarafları ile gerçekleştirilecek tamamen yeni bir proje. Bu projenin özelliği dünyada ilk defa “kur-sahip ol-işlet” koşulları ile yapılıyor olması. Böylelikle Rusya tarafı projelendirme, kurma ve işletme aşamasında yer alacak. Ancak işbirliği tecrübe paylaşımını da içeriyor. Türk uzmanların Rusya üniversitelerinde eğitilmesi, nükleer araştırma merkezlerimizde tecrübe kazanmaları, nükleer projeleri birlikte geliştirilebilmemiz için planlanıyor. Şimdiye kadar proje üzerinde çalıştık, gereken izinlerin alınması için başvurular yaptık. Santralin çevreye olan etkisini değerlendirdik. Rusya 2011 yılında bu projenin başlatılması için yaklaşık 700 milyon dolar ayırdı. Şu anda proje grafiğine uygun ilerliyor. İnşaat 2015 yılında planlanıyor. Projenin lisans alınması ile ilgili çalışmaların 2014 yılında tamamlanması bekleniyor. Ve birinci blok 2020 yılında faaliyete sokulacak. Ardından üç yıl içinde diğer blokların faaliyete geçmesi hedefleniyor. 2023’te nükleer santral tam kapasiteli ile çalışmaya başlayacak.” değerlendirmesinde bulundu. Novak, Rus ya da Türk şirketlerin nükleer santralde yer alabilmesi ile ilgili konuların ziyaret vesilesi ile KEK Türkiye Eşbaşkanı Taner Yıldız’la değerlendireceklerini ifade etti.
100 milyar dolar için yatırımlar teşvik ediliyor
Rusya-Türkiye arasında ticarette dengesizlik ve 100 milyar dolar toplam ticaret hacmi hedefi ile ilgili iş dünyasının önünü açacak çalışmalar hakkındaki soruyu yanıtlayan Novak, “Rusya ve Türkiye arasında ticari ilişkilerde önemli gelişmeler sağlandı. 2011 toplam ticaret hacmi bir önceki yıla göre yüzde 26 artarak 31,8 milyar dolara ulaştı. 2012’nin ilk 9 ayı için bu rakam 25 milyar doları buldu. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 artış anlamına geliyor. Rakamlara bakıldığında Rusya’nın ihracatı öne çıkıyor. 2011’de Rusya-Türkiye’ye 25 milyar dolar, Türkiye ise Rusya’ya 6 milyar dolar ihracat yapmış. Rusya’nın ihracatının yüzde 70’ini enerji oluşturuyor. Ancak Türkiye’nin Rusya’ya yaptığı ihracat da bir önceki yıla göre gelişme göstermiş. Karşılıklı olarak yatırımları teşvik ediyoruz. Tataristan’ın Alabuga bölgesinde 3 ayrı Türk şirketinin yatırımları var. GAZ otomobil Türk ortağı ile Türkiye’de otomobil üretecek. 2 Aralık’ta açılışını yapacağız. KEK olarak bu tür çalışmalara ağırlık veriyoruz.” ifadelerini kullandı. Türkiye’nin Rusya’da faaliyette bulunan 3 binin üzerindeki şirketin yatırımları 12 milyar doları bulurken, Rusya’nın 3,5 milyar dolara Denizbank’ı satın alması ile birlikte toplam yatırım miktarı 12 milyar doları aştı.
Yıldız’la tüm alandaki ilişkileri ele alacağız
KEK bünyesinde yapılacak çalışmalar çerçevesinde iki ülke arasında tarım, enerji, gıda, sanayi ve turizm dahil olmak üzere çok geniş bir alanda Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Yıldız’la görüşeceklerini kaydeden Novak, “Teklif sunular projeler var. Kesinleşen projeler var. Türkiye’de çok sayıda Rus turist gidiyor. Turistlerimizin güvenliği konusunu ele alacağız. Tarım sektöründe işbirliklerini değerlendireceğiz. Tavuk eti ithalatını başlattık. İşbirliğimizin yelpazesi çok geniş. 3 Aralık’ta liderlere sunacağımız çok konu olduğunu düşünüyorum.” dedi.
Putin ve Erdoğan’ın katılacağı ÜDİK toplantısında Yıldız ve Novak’ın yanı sıra, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Toplumsal Forum Eşbaşkanları TBMM Dış İşleri Komisyon Başkanı Volkan Bozkır ve Yurtdışı Rusya Vatandaşları Federal Ajanslığı Başkanı Konstantin Kosaçev birer sunum yapacak.