Zelenskiy: ABD İle Donbas ve Santral Hariç Diğer Konularda Anlaştık

KİEV – Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ABD ile müzakere edilen 20 maddelik barış planının "çok önemli bir kısmında" uzlaşmaya varıldığını, ancak en zor iki konu olan Donbas bölgesinin statüsü ve Zaporijya Nükleer Santrali'nin (ZNPP) yönetiminin hala tartışmalı olduğunu açıkladı.

Zelenskiy, Rusya'dan bu konulara dair bir yanıtın Çarşamba günü (25 Aralık) beklenebileceğini söyledi.

ABD ile Uzlaşılan ve Uzlaşılmayan Konular

Ukrayna lideri yaptığı açıklamada, Donetsk (Donbas) ve ZNPP hariç, planın diğer "tüm uzlaşıların" Ukrayna ile ABD arasında sağlandığını belirtti. Bu açıklama, daha önce paylaşılan 20 maddelik taslakta yer alan pek çok maddenin iki ülke arasında olgunlaştığını gösteriyor.

Ancak, iki temel noktada taraflar farklı görüşleri savunuyor:

1. Donbas Bölgesinin Geleceği:

• Rusya'nın Talebi: Ukrayna'nın, henüz ele geçirmediği Donbas topraklarından tamamen çekilmesi yönünde maksimalist bir tutum sergiliyor.
• ABD'nin Önerisi: Uzlaşıyı kolaylaştırmak için bölgenin serbest ekonomik bölgelere dönüştürülmesini teklif ediyor.
• Ukrayna'nın Şartları: Ukrayna, bölgenin askerden arındırılmasını ve istikrarı sağlamak için uluslararası bir gücün orada konuşlandırılmasını talep ediyor. Zelenskiy, herhangi bir serbest bölge önerisinin nihayetinde Ukrayna halkının yapacağı bir referandumla onaylanması gerektiğini vurguladı.

2. Zaporijya Nükleer Santrali'nin (ZNPP) Kontrolü:

• ABD'nin Önerisi: ABD, Ukrayna ve Rusya'nın eşit hisselere sahip olacağı üçlü bir konsorsiyum kurulmasını öneriyor.
• Ukrayna'nın Önerisi: Zelenskiy bu modele karşı çıkarak, ABD ile Ukrayna'nın %50-%50 hisselerle ortak bir girişim kurmasını ve bu girişimin Rusya'yı da içerecek şekilde genişletilmesini teklif etti. Santralin yakınındaki Enerhodar şehrinin de askerden arındırılmış bir serbest ekonomik bölge olmasını istedi.

Diğer Temel Plan Unsurları ve Güven Meselesi

Zelenskiy, taslakta yer alan ve taraflarca üzerinde uzlaşıldığı anlaşılan diğer önemli noktaları da hatırlattı:

• Anlaşma imzalandığında mevcut temas hattının (cephe hattının) dondurulması ve beş bölgeden geçen bu hattın sınır olarak belirlenmesi.
• Rus güçlerinin Dnipropetrovsk, Mikolayiv, Sumı ve Harkov bölgelerinden tamamen çekilmesi.
• Anlaşmanın uygulanmasını denetlemek için temas hattı boyunca uluslararası güçlerin konuşlandırılması.

Ukrayna lideri, uluslararası güçlerin varlığının neden gerekli olduğunu açıklarken, Rusya'ya duyulan derin güvensizliğe dikkat çekti: "Ruslara güven kalmadığı ve verdikleri sözleri defalarca bozdukları için... uluslararası güçler... hiç kimsenin herhangi bir kisve altında oraya girmeyeceğini garanti etmek için orada bulunmalıdır" ifadelerini kullandı. Bu sözler, 2014-2015 Minsk Anlaşmalarının Rusya tarafından ihlal edilerek çöktüğü gerçeğine bir göndermeydi.

Sonraki Adımlar

Zelenskiy'in açıklaması, barış müzakerelerinde kritik bir eşiğe gelindiğini gösteriyor. ABD'nin bu revize edilmiş planı Rusya'ya iletmiş olması ve Moskova'dan yakın bir tarihte yanıt beklenmesi, diplomatik sürecin hızlandığının işareti.

Ancak, Donbas'ın nihai statüsü ve Avrupa'nın en büyük nükleer santralinin kontrolü gibi en zorlu ve sembolik yüklü konularda henüz bir mutabakat sağlanamamış olması, müzakerelerin önündeki en büyük engeller olarak duruyor. Rusya'nın vereceği yanıt, bu sürecin önümüzdeki günlerde ileriye gidip gidemeyeceğini netleştirecek.