AB-Rusya Ticaretinde Tarihi Dönüşüm
BRÜKSEL – Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avrupa Birliği'nin (AB) Rusya ile ticaretinde tarihi bir dönüm noktasına işaret eden verileri yayınladı.
Buna göre AB, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde (Temmuz-Eylül) Rusya ile ticaretinde 1.5 milyar Euro'luk ticaret fazlası verdi.
Bu, AB'nin üst üste ikinci çeyrektir Rusya ile ticaretinde fazla vermesi anlamına geliyor ve 2002'den beri tutulan istatistiklerde bir ilk.
Ticaret Dengesindeki Köklü Değişim
Rusya, tarihsel olarak enerji ihracatı sayesinde AB ile ticarette sürekli ve büyük ticaret fazlası veren bir ülkeydi. Ancak, 2022'deki Ukrayna'nın işgalinin ardından AB'nin uyguladığı kapsamlı yaptırımlar ve Rusya'nın karşı tedbirleri, bu durumu tersine çevirdi.
Eurostat'ın analizine göre, 2022'nin ilk çeyreğinden 2025'in üçüncü çeyreğine kadar olan dönemde:
- AB'nin Rusya'ya ihracatı %61 oranında keskin bir düşüş gösterdi.
- AB'nin Rusya'dan ithalatı ise çok daha sert bir şekilde, %89 oranında azaldı.
Bu asimetrik düşüş, yani ithalattaki azalmanın ihracattakinden çok daha fazla olması, AB'nin ticaret dengesini fazlaya çevirdi.
2025 Yılına Ait Detaylı Veriler
- 2025 Ocak-Eylül Dönemi: AB ile Rusya arasındaki toplam ticaret hacmi, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %12.9 azalarak 50.4 milyar Euro'dan 43.9 milyar Euro'ya geriledi.
- Üçüncü Çeyrek (Temmuz-Eylül 2025): Ticaret dengesindeki bu yapısal değişimin en net görüldüğü dönem oldu. AB'nin Rusya'ya ihracatı, ithalatından daha fazla daralarak net 1.5 milyar Euro'luk bir fazla ortaya çıkardı.
Değişimin Arkasındaki Nedenler
- Enerji İthalatının Çöküşü: Yaptırımların en belirgin etkisi, AB'nin Rusya'dan ham petrol ve doğal gaz ithalatında yaşandı. AB, enerji kaynaklarını çeşitlendirerek Rusya'ya olan bağımlılığını büyük ölçüde azalttı.
- İhracat Kısıtlamaları: AB, Rusya'ya ileri teknoloji ürünleri, makine ekipmanları ve lüks malların ihracatını yasaklayan veya sınırlandıran kapsamlı yaptırım paketleri uyguladı. Bu, ihracat düşüşünün temel nedeni.
- Rusya'nın İthalat İkamesi ve "Doğuya Dönüş" Politikası: Rusya, Batılı mallara erişimi kısıtlandıkça yerli üretimi teşvik etmeye ve ithalatını Çin, Hindistan, Türkiye ve Orta Asya ülkelerinden yapmaya başladı. Bu da AB'den yapılan ithalatın daralmasına katkıda bulundu.
Sonuç ve Olası Etkiler
Eurostat verileri, AB-Rusya ekonomik ilişkilerinde geri dönüşü zor bir yapısal ayrışmanın yaşandığını gösteriyor. Rusya artık AB için temel bir enerji tedarikçisi olmaktan çıkarken, AB de Rusya için başlıca yüksek teknoloji ve yatırım kaynağı olma özelliğini kaybetti.
Bu durumun uzun vadeli etkileri şunlar olabilir:
- Rus Ekonomisi: Enerji gelirlerindeki kayıp ve teknoloji transferindeki kısıtlamalar, Rusya'nın ekonomik büyüme potansiyelini ve üretim kapasitesini sınırlandırabilir.
AB Ekonomisi: Enerji fiyatlarındaki dalgalanma ve bazı sektörlerde (örneğin, Rusya'ya tarım ürünleri ihraç eden ülkeler) pazar kaybı gibi uyum maliyetleri devam etse de, enerji güvenliğinde sağlanan çeşitlendirme olumlu bir gelişme olarak görülüyor.
Küresel Ticaret Haritası: Her iki taraf da yeni ticaret ortakları aradığından, küresel ticaret akışlarında kalıcı değişikliklere yol açıyor.
Özetle, AB'nin Rusya ile ticaretinde tarihi bir fazla vermesi, yalnızca bir çeyreklik veri olmanın ötesinde, iki ekonomi arasında yaptırımlar sonucu derinleşen ekonomik "dekoupling"in (ayrışmanın) somut bir göstergesi.