Putin, Gümrü'de
Gümrü, Ermenistan’ın ikinci büyük şehri. Kars ve Ardahan illerimize çok yakın. Neredeyse burnumuzun dibinde sayılır.
Tarihi bağlarımız da olan yaklaşık 150 bin kişinin yaşadığı, Şirak eyaletine bağlı bu şehir, günlerdir çok önemli bir şahsı ağırlamaya hazırlanıyor. Bu çerçevede şehrin caddeleri onarılıyor, binaları boyanıyor, güzergâhlar düzenleniyor. Şehre güzel bir görüntü verilmeye çalışılıyor.
Bugün Gümrü’ye ayak basacak olan şahıs Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin. Ermenistan’a günü birlik resmi ziyaret yapacak olan Putin, önce başkent Erivan yerine Gümrü’ye gelecek. Burada çeşitli toplantılara katılacak ve Gümrü’deki Rus üssünü ziyaret edecek. Burada incelemeler yapacak, Rus askerlerine moral verecek. Sonra da Erivan’a geçecek, akşam yemeğinden sonra Moskova’ya dönecek.
Rus Trans Kafkasya Kuvvetleri içinde yer alan ve 102. Üs diye geçen bu üs Sovyetler döneminden beri Gümrü’de görev yapıyor. Ermenistan ile 2010 yılında imzalanan son ortak savunma anlaşması uyarınca üssün kullanımının süresi 25’ten 49 yıla çıkarılmış, böylece üssün 2044 yılına kadar faaliyette bulunması resmen kabul edilmişti. Aynı anlaşmada üssün modernizasyonunun yapılması ve Rusya’nın Ermenistan’a ihtiyaç duyduğu silahları sağlaması da karara bağlanmıştı.
- Üs, Kafkaslar bağlamında Rusya’nın belki de en büyük dış üssü. Üste 5.000 kadar Rus askeri bulunuyor. Silah olarak da geniş ve güçlü bir envantere sahip. Çok sayıda tank, zırhlı araç, ağır top, roket bataryaları, İskender füzeleri, S-300 hava savunma sistemleri, savaş uçakları ve çeşitli tip helikopter var. Modernize edilmekte olan üste muhtemelen başka silahlar da bulunuyor. Haberlerde, helikopter filosunun takviye edileceği de söyleniyor.
Esasen 102. Üs’sün unsuru olan Erivan’daki Erebuni askeri havaalanında da modernizasyon çalışmaları söz konusu. Bu çerçevede buraya yakında özellikleri açıklanmayan bir helikopter filosunun sevk edileceği bildiriliyor. Bu üste zaten 16 MİG-29 savaş uçağı mevcut. Yeni helikopter filosu ile birlikte bu üssün hava gücü de artmış olacak elbette.
- Üs gerçekte ve esasta Türkiye’ye kaşı caydırıcılık amacına yönelik bir Rus üssü. Ne var ki, üssün Karabağ bağlantılı muhtemel bir Azeri-Ermeni çatışma ya da savaşında Ermeni kuvvetlere destek olarak kullanılması da söz konusu olabilir. Bunu da geçenlerde 102. Üs Komutanı Albay Andrey Ruzinsky’nin Krasnaya Zvezda adlı Rus gazetesinin 102. Üs’sün misyonunun ne olduğu şeklindeki soruya verdiği şu cevaptan anlıyoruz: “…Şayet Azerbaycan, Karabağ üzerinde güç kullanarak hakimiyet tesis etmeye kalkarsa Rus üssü Ortak Güvenlik Anlaşması yükümlülükleri çerçevesinde bu silahlı ihtilafa katılabilir.” Bu sözlerin anlamı gayet açık bize göre: “Azerbaycan, Karabağ’da herhangi bir askeri teşebbüste bulunursa Rusya buna duyarsız kalmaz, gerekirse Ermenistan’ın yanında askeri olarak yer alır.”
Ruzinsky, gazeteye başka bilgiler de vermiş bu arada. Rus ve Ermeni birliklerinin düzenli bir şekilde, belirli tarihlerde ortak tatbikatlar yapmakta olduğunu, yenilerinin planlandığını, ikili askeri ilişkilerin daha çok geliştirilmesi gerektiğini de söylemiş mesela.
Albay Ruzinsky’nin bölgesel politikalar ve Rusya’nın bölgesel askeri rolü konusunda oldukça yankıya yol açan Karabağ ile ilgili sözleri karşısında Ermeni yetkililer susmayı, herhangi bir yorum yapmamayı tercih etmiş bulunuyorlar. Sadece Savunma Bakanı Seyran Ohanyan, “Güvenliğimiz konusunda Rusya ile önemli anlaşmalarımız var. Ruslar bu çerçevede hareket edeceklerdir.” diyor ve şüphesiz açıkça olmasa da Ruzinsky’yi teyit ediyor.
Diğer yandan Azerbaycan, Ruzinsky’nin sözlerinden çok rahatsız olmuş ve bu sözleri kınamış, eleştirmiş, hatta Rus yetkililerden açıklama talep etmiş bulunuyor. Ruslar ise olayın bir yanlış anlaşılma olduğunu söylüyorlar, o kadar.
Ermeni ve Rus basınının belki çok kısaca söz edeceği Putin’in Gümrü’yü ziyareti bizce önemli bir olay. Bu ziyaretle Putin şüphesiz Rus-Ermeni ittifakının askeri boyutunun altını bir kere daha çiziyor, önemini vurguluyor, Ermenistan’ın güvenliğinin Rusya’nın teminatı altında olduğunu bir kere daha hatırlatıyor.